Πολύ υψηλούς δείκτες αποστέρησης, σε συνδυασμό με μια έντονη τάση ερημοποίησης-φτωχοποίησης, παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια στη νότια και ανατολική Κρήτη και κυρίως σε χωριά και περιοχές που δεν προσελκύουν τουρισμό. Το γεγονός επιβεβαιώνουν τα στοιχεία έρευνας με τίτλο “Όψεις της αποστέρησης στον αγροτικό και αστικό χώρο της Κρήτης - Το πρόταγμα της χωρικής δικαιοσύνη”, που παρουσιάστηκε χθες στο Ηράκλειο.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και από το Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας, σε συνεργασία με διάφορα Πανεπιστήμια και το Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης της Περιφέρειας Κρήτης, για να καταλήξει στο ότι, προκειμένου αυτές οι περιοχές να συνεχίσουν να υπάρχουν και να μη σβηστούν από τον χάρτη, χρειάζονται στήριξη, ανάπτυξη και κυρίως ένα εναλλακτικό μοντέλο κοινωνικής ανάπτυξης με καινοτόμες πρακτικές.
Η ανάγκη για την έρευνα αυτή ξεκίνησε από την αίσθηση ότι το ζήτημα των κοινωνικών και χωρικών ανισοτήτων, που είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα των σημερινών κοινωνιών, είναι υπαρκτό και στην Περιφέρεια Κρήτης.
Όπως διαπιστώθηκε, υπάρχουν εξαιρετικά διαφορετικές αναπτυξιακές πρακτικές και χωρικές ανισότητες τόσο στον αγροτικό όσο και στον αστικό χώρο της Κρήτης. Συγκεκριμένα, διαπιστώνεται ένας άξονας αποστέρησης νότια και ανατολικά της Κρήτης, όπου, όπως προέκυψε μέσα από την έρευνα, σημειώνονται πολύ μεγάλες αναπτυξιακές διαφορές στη δυναμική στις περιοχές του βόρειου τμήματος της Κρήτης σε σχέση με τη νότια και ανατολική Κρήτη.
«Σε αγροτικές περιοχές που είναι κοντά σε ορεινούς όγκους, στις οποίες και υπάρχει ένας αυξημένος αριθμός ηλικιωμένων, παρατηρούνται τα εξής στοιχεία: οικισμοί τείνουν να ερημωθούν, καλλιέργειες να εγκαταλειφθούν, όπως επίσης ότι πολλά σπίτια έχουν ερημωθεί και δεν κατοικούνται. Άλλο ένα στοιχείο της έρευνας είναι ότι σημειώνεται μεγάλη εξάρτηση των περιοχών αυτών από επιδόματα, όπως αναπηρίας και ψυχικής υγειάς. Σε αυτές τις περιοχές παρατηρούμε πολύ υψηλούς δείκτες αποστέρησης και μια τάση ερημοποίησης», σημειώνει ο καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιάννης Ζαϊμάκης, επιστ. υπεύθυνος Ερευνών του Πανεπιστημίου Κρήτης για το Παρατηρητήριο, τονίζοντας πως ιδιαίτερα έντονο φαίνεται να είναι το πρόβλημα σε περιοχές του δήμου Γόρτυνα, Φαιστού, Μινώα Πεδιάδος, Βιάννου, αλλά και Σητείας.
Ειδικά στον δήμο Μινώα Πεδιάδος μετά τον καταστροφικό σεισμό των 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, που είχε σημειωθεί τον Σεπτέμβριο του 2021, καταγράφεται πολύ σημαντική μείωση πληθυσμού περίπου στο 20% και μια καθοδική πορεία των δημογραφικών δεδομένων σε όλες τις κοινότητες της περιοχής. Επίσης, μεγάλη μείωση πληθυσμού παρατηρείται σε αρκετούς οικισμούς και στον Δήμο Βιάννου. Σε χωριά των παραπάνω δήμων, όπου παρατηρείται το πρόβλημα της αποστέρησης και της ερημοποίησης, ζουν ως επί το πλείστον ηλικιωμένοι άνθρωποι με πολύ χαμηλό εισόδημα της τάξεως των 500 ευρώ κατά μέσο όρο.
Ανατολική Κρήτη
Προβλήματα, αλλά διαφορετικού χαρακτήρα σημειώνονται στην περίπτωση του δήμου Σητείας, όπου από τη μια υπάρχουν οι παραθαλάσσιοι οικισμοί, οι οποίοι διατηρούν τον πληθυσμό τους χάρη στον τουρισμό, οπότε και παρουσιάζουν μια ικανοποιητική κατάσταση πως και η πόλη της Σητείας, που έχει μια αναπτυξιακή δυναμική. Από την άλλη, όμως, μικροί απομονωμένοι οικισμοί που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή παρουσιάζουν πολύ υψηλά ποσοστά εισοδηματικής αποστέρησης, ανεργίας κ.λπ.
Σύμφωνα με την έρευνα, πρόβλημα εντοπίζεται και στην πόλη του Ηρακλείου, όπου σημειώνεται ένας κοινωνικός και στεγαστικός διαχωρισμός, με συνοικίες που διαχρονικά παρουσιάζουν προβλήματα αποστέρησης, όπου ενδεικτικά αναφέρονται γειτονιές εντός των τειχών και στις παρυφές των ενετικών τειχών.
«Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σύμπλεγμα συνοικιών που βρίσκονται γύρω από τον Πόρο, την Αγία Αικατερίνη και τη Χρυσοπηγή, όπου αρκετοί κάτοικοι αυτών ζουν με χαμηλά εισοδήματα. Κάτι ανάλογο βλέπουμε στα Καμίνια και στα Δειλινά και σε κάποια τμήματα στη Νέα Αλικαρνασσό», σημείωσε ο κ. Ζαϊμάκης.
Οι έρευνες του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης της Περιφέρειας Κρήτης (Παρατηρητήριο), οι οποίες παρουσιάστηκαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο (Γιάννης Ζαϊμάκης, καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης και επιστ. υπεύθυνος Ερευνών του Πανεπιστημίου Κρήτης για το Παρατηρητήριο, και Κατερίνα Βλασάκη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια, προϊσταμένη του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης στην Περιφέρεια Κρήτης), ανέδειξαν τις ανάγκες των αστικών και αγροτικών περιοχών στην Κρήτη, οι οποίες έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για την άσκηση δημόσιων πολιτικών που στοχεύουν στην καταπολέμηση της φτώχιας, στην κοινωνική ένταξη και στη βιώσιμη ανάπτυξη.
«Οι έρευνες του Παρατηρητηρίου εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο του συντονισμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης της Περιφερειακής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη και την Καταπολέμηση της Φτώχιας (ΠΕΣΚΕ Κρήτης), η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης περιφερειακής στρατηγικής για τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της ΠΕΣΚΕ Κρήτης, οι έρευνες τεκμηριώνουν τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών στην Κρήτη και συνεισφέρουν στη διατύπωση προτάσεων πολιτικής για την κάλυψη αναγκών του πληθυσμού, με έμφαση στους πλέον ευάλωτους. Δηλαδή σε εκείνους που αντιμετωπίζουν την “ακραία φτώχεια” και τον κοινωνικό αποκλεισμό, στους άστεγους, στα παιδιά, στους ηλικιωμένους, στις γυναίκες, στους Ρομά, στα ΑμεΑ, στις μονογονεϊκές οικογένειες, στα μονομελή νοικοκυριά, στους νέους, σε πληθυσμούς απομακρυσμένων και ορεινών περιοχών», είπε η κ. Βλασάκη.
Κίνητρα για να μείνουν στον τόπο τους
Όλα αυτά τα συμπεράσματα της έρευνας, η οποία καταχειροκροτήθηκε κατά την παρουσίασή της, όπως τονίστηκε, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι χρειάζονται αναπτυξιακές πολιτικές και ένας συμμετοχικός κοινωνικός σχεδιασμός σε βάθος χρόνου, που θα λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητες αυτών των περιοχών και θα δώσει κίνητρα σε πολίτες συγκεκριμένων οικισμών, προκειμένου να μπορέσουν να παραμείνουν στις περιοχές τους. Να βελτιωθούν σημαντικά ζητήματα των περιοχών αυτών που καθιστούν προβληματική την οικονομική τους ανάπτυξη, όπως είναι το οδικό δίκτυο ιδίως στο νότιο τμήμα του νησιού της Κρήτης, αλλά και η διευκόλυνση της πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες, όπως π.χ. νοσοκομεία, που θα πρέπει να αναπτυχθεί άμεσα και σε αυτούς τους τόπους.
Η ανάδειξη των αναγκών και η διατύπωση προτάσεων πολιτικής περιλαμβάνονται αναλυτικά στην Έκθεση Αξιολόγησης της ΠΕΣΚΕ Κρήτης, η οποία ψηφίστηκε στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης για την ανάληψη πρωτοβουλιών που αφορούν στην κάλυψη τοπικών αναγκών, καθώς και στη λήψη και αξιοποίηση της σχετικής χρηματοδότησης, απ’ όλους τους φορείς χάραξης πολιτικής, τόσο σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης όσο και σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια & Δήμοι Κρήτης).
Πηγή : Νέα Κρήτη
