Το Μουσείο Ιστορίας – Πολιτιστικής Κληρονομιάς Πραισού και ο Δήμος Σητείας, με τη στήριξη του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστήμιου-Τμήματος Επιστημών Διατροφής & Διαιτολογίας Σητείας, θέλοντας να αναδείξουν τις ιδιαιτερότητες της επαρχίας Σητείας και να συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη,
την ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα και την προβολή της διατροφικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, καθώς και στην ανάδειξη τουαρχαιολογικού χώρου της Πραισού και των οικισμών της Κοινότητας Πραισού, διοργανώνουν την Κυριακή 10 Αυγούστου 2025 στις 17.00 την εκδήλωση ΓΑΙΑ ΕΤΕΟΚΡΗΤΩΝ «Πραισίων Γεύσεις».
Το πρώτο μέρος είναι ένας γαστρονομικός περίπατος στα σοκάκια του οικισμού Βαβέλων
(σημερινή ονομασία Νέα Πραισός), στον οποίο συνδυάζεται η ανάδειξη τοπικών γεύσεων με την
ιστορία, τη λαογραφία, και τις παραδόσεις της σητειακής διατροφής.
Διοργανώνονται εργαστήρια παρασκευής εδεσμάτων (βιωματικά σεμινάρια) για μεγάλους,
αλλά και για μικρούς, με τη συμμετοχή κατοίκων της περιοχής.
Το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο-Τμήμα Επιστημών Διατροφής & Διαιτολογίας Σητείας
συμμετέχει με ενημέρωση για τη διατροφική αξία των ντόπιων προϊόντων, την ωφέλειά τους για
τον ανθρώπινο οργανισμό και τη διαφύλαξη και προαγωγή της υγείας, καθώς και με διαλέξεις
και εποπτικό υλικό για την κρητική διατροφή και για τη σητειακή διατροφική κουλτούρα.
Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης περιλαμβάνει ξεναγήσεις από Αρχαιολόγο στα ιστορικά
σημεία του οικισμού, σε ελληνική και αγγλική γλώσσα.
Εσπερίδα
Η βραδιά θα κλείσει με ομιλίες – τοποθετήσεις με θέματα από την λαογραφία, την ιστορία
καθώς και για τις αρχαιολογικές έρευνες στην Αρχαία Πραισό, τη μεγάλη ετεοκρητική πόλη της
Ανατολικής Κρήτης.
Αρχαία Πραισός
Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας, ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο
βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος, βρίσκονται τα ερείπια
της αρχαίας Πραισού, πρωτεύουσας των Ετεοκρητών.
Η Ελληνιστική Πραισός καταστράφηκε γύρω στο 145 π. Χ.: «Κατέσκαψαν δ’ Ιεραπύτνιοι
Πραισόν», λέει ο Στράβων. Η καταστροφή της δεν σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου.
Πραισ ς, η αρχαία μεγαλούπολη των Ετεοκρητών, ήταν μια από τις σπουδαιότερες πόλεις
της Ανατολικής Κρήτης. Ύστερα από την κατάκτηση της Κρήτης από τους Δωριείς το 12ο αιώνα
π.Χ. οι Ετεοκρήτες, δηλαδή οι γνήσιοι Κρήτες, αποσύρθηκαν προς τα ανατολικά του νησιού,
όπου περιέσωσαν το γνήσιο μινωικό χαρακτήρα τους, τη γλώσσα, τη θρησκεία και τη λατρεία
του Δικταίου Δία.
Η περιοχή του “κράτους” της Πραισού κατελάμβανε ολόκληρη τη σημερινή χερσόνησο της
Σητείας, που λεγόταν τότε ετεοκρητική χερσόνησος, ή χερσόνησος των Πραισίων, εκτός της
χώρας Ιτάνου.
Η Πραισός βρισκόταν στο κέντρο της χερσονήσου Σητείας και είχε λιμάνια στο Βόρειο
Κρητικό Πέλαγος, την Ητεία (Σητεία) και στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος, τις Στήλες, όπως φαίνεται
σε ψήφισμα των Πραισίων, κατά τους Μακεδονικούς χρόνους, που αφορά την αλιεία και το
εμπόριο του πορφυρογενούς κοχυλίου και τη μίσθωση γι’ αυτό του ναυτικού των Στηλιτών.
Η πόλη ήταν κτισμένη πάνω σε τρεις λόφους (ακροπόλεις) και περιβαλλόταν από μεγάλο
τείχος, που υπολείμματά του σώζονται ΒΑ της Α΄ Ακρόπολης, όπου ήταν η έδρα των Αρχών της
πόλης. Το μέρος φαίνεται να κατοικούνταν από τη Νεολιθική εποχή. Στο σπήλαιο που βρίσκεται
στη θέση Σκάλες, στη συμβολή των ποταμών Σανταλοπόταμου και Παντέλη, βρέθηκε νεολιθική
κεραμική.
Το πολίτευμα της ελληνικής – γεωμετρικής Πραισού ήταν δημοκρατικό, με όργανά της τη
γερουσία και την εκκλησία του Δήμου. Σαν αυτόνομη πόλη έκοψε νομίσματα. Στα περισσότερα
παριστάνονται ο Ηρακλής, ο Δίας, ο Απόλλωνας και η Δήμητρα με τη λέξη ΠΡΑΙΣΙΩΝ.
Οι Ιεραπύτνιοι, που ήταν δωρικής καταγωγής, ύστερα από πολυχρόνιο πόλεμο, νίκησαν
τους Ετεοκρήτες της Πραισού, και κατέστρεψαν την πόλη τους.
Πάνω στο λόφο της Πραισού ανεσκάφη το 1935 τάφος, στον οποίο είχε ταφεί Πραίσιος αθλητής,
μαζί με τα έπαθλά του, τα πιο χαρακτηριστικά ήταν δυο ζωγραφισμένοι αθηναϊκοί αμφορείς του
560 – 500 π.Χ. Ο αθλητής φαίνεται να έλαβε μέρος και να νίκησε στους Παναθηναϊκούς αγώνες.
Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται σωστικές ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων
Λασιθίου με υπεύθυνη αρχαιολόγο την κ. Σοφιανού Χρύσα με πολύ σημαντικά ευρήματα
Μουσείο Ιστορίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς Πραισού.
Ο Σύλλογός μας, στην προσπάθειά του να προστατεύσει και να διατηρήσει την πολιτιστική
μας κληρονομιά αναλλοίωτη, να αναδείξει τη νεότερη ιστορία μας και έχοντας στην κυριότητά
του διάφορα πολύτιμα και σπάνια αντικείμενα από προσφορές των κατοίκων της περιοχής μας,
αποφάσισε τη δημιουργία μουσείου με την ονομασία «Μουσείο Ιστορίας Πολιτιστικής
Κληρονομιάς», μοναδικό στο είδος του στην ευρύτερη περιοχή του Λασιθίου.
Αυτή την εποχή στο μουσείο εκθέτουμε τη θεματική ενότητα «Κρήτη 1821 – 1913 Ένωση».
Επίσης προσπαθούμε ώστε να εντάξουμε το Μουσείο Ιστορίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε
κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να φτιάξουμε ένα νέο, ευρύχωρο
κτίριο και να μπορέσουμε να εκθέσουμε όλα τα μουσειακά αντικείμενα που έχουμε και
αφορούν σημαντικές στιγμές της Ιστορίας μας και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Λογότυπο Εκδήλωσης
Το λογότυπό μας: σιτάρι, ελιά, σταφύλι συνθέτει τη
βασική τριάδα καλλιεργειών που θεωρούνταν
σημαντικές ήδη από την αρχαιότητα.
Τα προϊόντα τους, ψωμί – λάδι – οίνος βρίσκονται
μέχρι και σήμερα στη βάση της Κρητικής
διατροφής.
Ελαΐς – Σπερμώ – Οινώ
Ο μύθος αρχίζει από τη Μινωική Κρήτη, όταν ο
Άνιος, παιδί του θεού Διόνυσου και της Αριάδνης,
πήγε να διοικήσει το ιερό νησί της Δήλου. Εκεί παντρεύτηκε τη Δωρίππη και απέκτησαν τρεις
κόρες που τις είπαν Οινοτρόπους ή Οινοφόρους. Ο παππούς Διόνυσος έδωσε στην καθεμιά από
ένα χάρισμα: «ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον». Έτσι τα ονόματα τους Ελαΐς – Σπερμώ –
Οινώ συνδέονται με τα τρία βασικά προϊόντα του ελληνικού χώρου: λάδι, σιτάρι, οίνο.
Με το πέρας των ενοτήτων από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πραισού και τους κατοίκους των οικισμών θα γίνει
κέρασμα παραδοσιακών μεζέδων, προϊόντων και ποτών για όλους τους επισκέπτες.
ΓΑΙΑ ΕΤΕΟΚΡΗΤΩΝ 2026 Κυριακή 9 Αύγουστου 2026
Α΄ Δράση: Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2025
Όργωμα – Σπορά Σιταριού
Πρόγραμμα Εκδήλωσης
Ώρα 17.00: Ξενάγηση στον οικισμό της Νέας Πραισού (Βαβέλοι)
Σημείο εκκίνησης: Οθωμανική Βρύση, Πλατεία Ερρίκου Σκουλούδη
Ξεναγός: Μαριάννα Κατηφόρη, Αρχαιολόγος
Α΄ Μέρος
Παιδικές δράσεις
Ώρα 18.00 : Παιδικό εργαστήρι
Υπεύθυνος : Νικάκης Δημήτρης, Εκπαιδευτικός Α/βάθμιας Εκπαίδευσης
Μύθος Ελαΐς – Σπερμώ – Οινώ
Τα παιδιά μαθαίνουν το μύθο και δημιουργούν Χειροτεχνίες – Ζωγραφική – Παιχνίδι
Β΄ Μέρος
Διαδραστικές – Βιωματικές δράσεις
Υπεύθυνος : Σπυριδάκης Βασίλης – Πρ εδρος Πολιτ. Συλλ. Πραισού
Συντονιστές: Κοκκινάκης Νίκος – Μιχελάκης Μάνος
Παρουσίαση: Μανωλία Τζανιδάκη – BBA (2000), MBA (2002), University of Miami, USA
Διευθύντρια Marketing, Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία στην Japan Tobacco Int’l
Ώρα 18.00 – 18.20: Ντολμαδάκια
Ώρα 18.20 – 18.40: Γλυκ σταφύλι
Ώρα 18.40 – 19.20: Μουσταλευριά – Πετιμέζι – Ζ για
Ώρα 19.20 – 20.00: Λαχανοπίτια – Τυροπιτάκια
Ώρα 20.00 – 20.15: Ξεροτήγανα, Επίδειξη
Ώρα 20.00: Ξενάγηση στον οικισμ της Νέας Πραισού (Βαβέλοι)
Σημείο εκκίνησης: Οθωμανική Βρύση, Πλατεία Ερρίκου Σκουλούδη
Ξεναγός: Μαριάννα Κατηφ ρη, Αρχαιολ γος
Γ΄ Μέρος
Αφιερωμένο τιμητικά στην Αρχαιολ γο κ. Σοφιανού Χρύσα
Χαιρετισμοί – Ομιλίες
20.30 – 20.40: Χαιρετισμοί
Ομιλία: «Η σημασία της διατροφικής ταυτ τητας ως επιπλέον στοιχείο άυλης
πολιτιστικής κληρονομιάς στο παραδοσιακ πρ τυπο διατροφής στην Κρήτη του
σήμερα» απ την κ. Ψαρουδάκη Αντωνία, Επικ. Καθηγήτρια Υγιεινής Διατροφής και
Τροφίμων Τμήμα Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας – Σχολή Επιστημών Υγείας
Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
«Οι Βαβέλοι στα χρ νια της Βενετοκρατίας (13ος-17ος αιώνας)»
απ την κ. Μαριάννα Κατηφ ρη, Αρχαιολ γο
«Οι πρ σφατες αρχαιολογικές εργασίες στην Πραισ »
Απ την κ. Σοφιανού Χρύσα Αρχαιολόγο, Επίτιμη Προϊσταμένη της Εφορείας
Αρχαιοτήτων Λασιθίου του ΥΠ.ΠΟ
Απονομή τιμητικών πλακετών
Συντονισμ ς – Παρουσίαση: κ. Τσικαλάκης Γιώργος – κ. Ζωγραφάκη Μαρία
Πληροφορίες – Επικοινωνία
Σπυριδάκης Βασίλης 6907014256 Κοκκινάκης Νίκος 6936199968 Email: praisos@yahoo.com
