Ένας θεσμός που ξεκίνησε τη λειτουργία του από το 2010 κι από τότε, εκεί που χρησιμοποιήθηκε, έχει συμβάλλει στην εξυπηρέτηση καταγγελιών και αντιμετώπιση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν πολίτες και επιχειρήσεις, εξακολουθεί να παραμένει ανενεργός και στους τρεις Δήμους του Λασιθίου, οι οποίοι έχοντας πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων είναι υποχρεωμένοι να καλύψουν τη θέση.
Υποχρέωση που όμως δεν συνοδεύεται και από κυρώσεις οπότε τόσο οι Δήμοι του Λασιθίου όσο και πολλοί άλλοι (υπόχρεοι) σε όλη την χώρα δεν έχουν προχωρήσει στην προκύρηξη της θέσης. Συνολικά από τους 212 Δήμους οι 45 έχουν εκλέξει Συνήγορο για την περίοδο 2024-2028, κάποιοι άλλοι έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες, και οι περισσότεροι, όπως οι τρεις Δήμοι του Λασιθίου δεν έχουν κάνει, προς το παρόν, καμία ενέργεια.
Τί είναι ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη;
Ο συμπαραστάτης δέχεται ενυπόγραφες καταγγελίες άμεσα θιγόμενων φυσικών ή νομικών προσώπων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών του δήμου, των νομικών του προσώπων και των επιχειρήσεών του και ασκεί διαμεσολάβηση προκειμένου να επιλυθούν τα σχετικά προβλήματα, ενώ είναι υποχρεωμένος να απαντά εγγράφως ή ηλεκτρονικά εντός τριάντα (30) ημερών στους ενδιαφερομένους ως προς τις ενέργειες στις οποίες ο ίδιος προέβη μετά τη λήψη της καταγγελίας τους. Ο συμπαραστάτης υποστηρίζεται διοικητικά από τις υπηρεσίες του δήμου, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να παρέχουν κάθε δυνατή συνδρομή. Κατά την εξέταση καταγγελιών, ο συμπαραστάτης μπορεί να αιτηθεί στοιχεία από το αρχείο των υπηρεσιών του δήμου, υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του π.δ. 28/2015 (Α΄ 34) για την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία. Εφόσον, ύστερα από εξέταση καταγγελίας, προκύψουν φαινόμενα κακοδιοίκησης, ο συμπαραστάτης δύναται να υποβάλλει συστάσεις προς τις υπηρεσίες του δήμου για την αποτροπή επανάληψής τους.
Ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη δεν είναι “προαιρετικός”. Αν ένας Δήμος καλύπτει τα κριτήρια που θέτει ο Ν. 4623/2019 (δηλαδή έχει πάνω από 20.000 κατοίκους ή είναι νησιωτικός) είναι υποχρεωμένος να κινήσει τη διαδικασία επιλογής Συμπαραστάτη. Κατ’ επέκταση, ο Δήμος είναι υποχρεωμένος να προβλέπει και την αντίστοιχη δαπάνη στον ετήσιο προϋπολογισμό του. Εξάλλου, η δαπάνη αυτή είναι μικρή -δεδομένου του μικρού ύψους της αντιμισθίας του Συμπαραστάτη- και σε κάθε περίπτωση το όφελος που προκύπτει από τη λειτουργία του θεσμού αντισταθμίζει απόλυτα τη δαπάνη αυτή.
Ο νόμος προβλέπει πρόσωπο «εγνωσμένου κύρους και εμπειρίας» χωρίς ειδικότερο προσδιορισμό επαγγελματικής ιδιότητας ή σπουδών. Σύμφωνα με την Εγκύκλιο ΥΠΕΣ 1/2020 το Δημοτικό Συμβούλιο μπορεί να εξειδικεύσει τα ζητούμενα προσόντα του Συμπαραστάτη καθώς «στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που καθορίζει το ελάχιστο περιεχόμενο της προκήρυξης ή στην προκήρυξη μπορούν να αναγράφονται και κριτήρια που κρίνονται ικανά να εξασφαλίσουν στο πρόσωπο του Συμπαραστάτη τα χαρακτηριστικά του εγνωσμένου κύρους και την εμπειρία για την πλήρωση της θέσης». Στην πράξη, ωστόσο, πολλά ζητήματα που απασχολούν τους Συμπαραστάτες έχουν νομικές πλευρές.
Συνεπώς, παρ’ όλο που δεν είναι υποχρεωτική η δικηγορική ιδιότητα για κάποιον υποψήφιο Συμπαραστάτη, εντούτοις συνιστάται η εκπαίδευση και οι ιδιότητες των υποψηφίων να είναι σχετικές με τις αρμοδιότητες ενός Συμπαραστάτη, ο οποίος χρειάζεται να έχει επαρκή γνώση της λειτουργίας και των κανόνων της Δημόσιας Διοίκησης καθώς και των δικαιωμάτων του πολίτη.
Η κατάσταση στην Κρήτη
Διαχρονικά ο θεσμός του Συνηγόρου δεν έχει τύχει καθόλου θερμής υποδοχής σε όλη την Κρήτη, ούτε στους Δήμους, ούτε στην Περιφέρεια, και έτσι την παρούσα δημοτική περίοδο μόνο ο Δήμος Χερσονήσου έχει προχωρήσει σε εκλογή, ενώ στο παρελθόν (2014-2019 / 2019-2023) μόνο ο Δήμος Μαλεβιζίου διέθετε Συνήγορο.
Στους Δήμους Αγίου Νικολάου και Σητείας η θέση δεν έχει προκηρυχθεί ποτέ, ενώ στο Δήμο Ιεράπετρας έχει γίνει προκήρυξη το 2015 και το 2019 όμως δεν υπήρξε η απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3 των δημοτικών συμβούλων για την εκλογή κάποιου εκ των ενδιαφερομένων.
Στοιχεία το οποία προκύπτουν από το Παρατηρητήριο του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης το οποίο στις 16 Ιουλίου έστειλε για δεύτερη φορά ενημερωτική επιστολή στους 131 Δήμους, απευθυνόμενη στους Δημάρχους, τους προέδρους Δημοτικών Συμβουλίων και τους Δημοτικούς Συμβούλους τους, οι οποίοι, έως τότε, δεν είχαν προχωρήσει στην προκήρυξη της θέσης. Ανάμεσα σε αυτούς και οι Δήμοι Ιεράπετρας, Αγίου Νικολάου και Σητείας οι οποίοι εξακολουθούν να μην έχουν εκκινήσεις τις κατάλληλες διαδικασίες.
Ακολουθεί το περιεχόμενο της επιστολής:
«Αξιοτιμε/η κ. Δήμαρχε,
Αξιότιμε/η κ. Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου,
Αξιότιμοι Δημοτικοί Σύμβουλοι,
Με την παρούσα ανοικτή επιστολή και σε συνέχεια της από 05-01-2024 ανοικτής επιστολής του Παρατηρητηρίου Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης προς το Δήμο σας, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για την ανάγκη έναρξης της διαδικασίας και της εκλογής του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης στο Δήμο σας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 77 του ν. 3852/2010 (που επανήλθε εκ νέου σε ισχύ με το άρθρο 7 του ν. 4623/2019) ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης είναι κρίσιμος για την προαγωγή των αρχών της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της χρηστής διοίκησης και εξ’ αυτού του λόγου η προθεσμία έκδοσης προκήρυξης πλήρωσης της θέσης είναι ενδεικτική.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εγκύκλιο 1/2020 του ΥΠΕΣ, «ο νομοθέτης προβλέπει ότι η διαδικασία επιλογής του Συμπαραστάτη γίνεται εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών από την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών. Από τη διάταξη συνάγεται ότι η προθεσμία επιλογής του Συμπαραστάτη είναι μεν ενδεικτική, αλλά δεν θα πρέπει να ξεπερνά ένα εύλογο χρονικό διάστημα, πέραν του προβλεπόμενου διμήνου». Συνεπώς, έχετε ακόμα τη δυνατότητα να προβείτε στην προκήρυξη της θέσης του Συμπαραστάτη κατά τη διαδικασία που περιγράφεται και στην εγκύκλιο 1/2020 του ΥΠΕΣ.
Όπως τονίσαμε και στην αρχική επιστολή μας, η εφαρμογή του θεσμού του ΣτΔΕ, πέραν από νομική υποχρέωση, αποτελεί και μια ουσιαστική ρύθμιση. Όπως θα γνωρίζετε, ο Συμπαραστάτης αποτελεί θεσμό διαμεσολάβησης μεταξύ των πολιτών, των επιχειρήσεων και του Δήμου, αποσκοπώντας στον έγκαιρο εντοπισμό και την αποτελεσματική αντιμετώπιση φαινομένων κακοδιοίκησης, στη διασφάλιση της αμεροληψίας των δημοτικών αρχών και στην αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών του Δήμου. Αυτή η ανεξάρτητη οντότητα λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ της τοπικής αυτοδιοίκησης και των κατοίκων της πόλης, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των δημοτών και τη συνολική αποτελεσματικότητα των δημοτικών υπηρεσιών.
Η ύπαρξη Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης στο Δήμο σας, δύναται να έχει πολλαπλά οφέλη:
- Για τον δημότη – πολίτη, καθώς θα μπορεί να απευθυνθεί σε αυτό το θεσμό για ζητήματα κακοδιοίκησης που τυχόν ανακύψουν, έχοντας μια επιπλέον δυνατότητα εξεύρεσης λύσης στα προβλήματα που τον αφορούν στο πλαίσιο της διάδρασής του με τον Δήμο.
- Για τις υπηρεσίες του Δήμου, οι οποίες δύνανται να ωφεληθούν από τη λειτουργία του θεσμού, ο οποίος με την κατάλληλη επικοινωνία και συνεργασία με τις υπηρεσίες αλλά και με τη δημοτική αρχή μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών του Δήμου.
- Για την ίδια τη δημοτική αρχή, η οποία πέρα από το ότι θα έδειχνε έμπρακτα την προσήλωση στην εξυπηρέτηση των δημοτών της και την ευημερία του Δήμου εν γένει, θα μπορούσε να αποσυμφορηθεί και η λειτουργία της που συχνά υπερφορτώνεται από αιτήματα πολιτών που δεν μπορούν να βρουν λύση σε κάποια υπηρεσία του Δήμου.
Συνοψίζοντας, η παρουσία ενός αφοσιωμένου Συμπαραστάτη συμβάλει αναμφίβολα στην ενίσχυση της δομής διακυβέρνησης της πόλης, ενισχύοντας μια κουλτούρα ανοιχτού χαρακτήρα και ανταπόκρισης στις ανάγκες των κατοίκων της.
Σε περίπτωση που υπάρχει κάποια πτυχή αυτού του θεσμού που για οποιονδήποτε λόγο σας προβληματίζει ή και σας δημιουργεί αμφιβολίες για τη χρησιμότητα ή ακόμα και για τη σκοπιμότητα εφαρμογής του, σας παροτρύνουμε, επίσης, να επισκεφθείτε τη σχετική σελίδα του Παρατηρητηρίου στην οποία έχουμε συγκεντρώσει τις συχνότερες «παρανοήσεις» γύρω από το θεσμό και στις οποίες επιχειρούμε να δώσουμε μια όσο το δυνατόν πιο απλή και τεκμηριωμένη απάντηση.
Επιπρόσθετα, για την πληρέστερη και πιο εμπεριστατωμένη πληροφόρησή σας για το θεσμικό πλαίσιο του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης σας παροτρύνουμε επίσης να αναγνώσετε τη σχετική σελίδα του Παρατηρητηρίου όπου συγκεντρώνει όλες τις σχετικές πληροφορίες, ενώ για κάθε απορία σας μπορείτε φυσικά να απευθυνθείτε τόσο στο Παρατηρητήριο όσο και στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Ακολούθως, αν ανακύψει κάποιο ιδιαίτερο ζήτημα στην εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης μπορείτε να απευθυνθείτε στη Δ/νση Οργάνωσης & Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών (τρόποι επικοινωνίας αναγράφονται στην προαναφερόμενη εγκύκλιο).
Με τη βεβαιότητα ότι αναγνωρίζετε τη νομική υποχρέωση, αλλά, πρωτίστως, τη σκοπιμότητα του θεσμού του ΣτΔΕ και θα προχωρήσετε στις απαιτούμενες ενέργειες, παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε πληροφορία και συνεργασία.»
Π. Νικολάου
Πηγή : Ράδιο Λασίθι
