"Ευθύμης "- click away Γράφει: Γιώργος Αλεβίζος- Πρόεδρος Μικρασιατών Ποντίων και Αρμενίων Σητείας
Στην ανεξάντλητη αναμνήσεων μας δεκαετία του ’50. Της παιδικής μας νιότης.
Οι φούρνοι Σητείας ήταν: Του Ορφανουδάκη στο δρόμο της ΔΕΥΑΣ. Του Σταματάκη λίγο πριν τα σκαλάκια της Ιακώβαινας. ΤουΠαξιμαδάκη (Μπετούρα) πάνω από το τελωνείο. Του Λουκά στη Μύσωνος και Καταπότη. Του Περάκη αρκετά πιο πάνω. Του Ευθύμη στη ΒιτσέντζουΚορνάρου. Πίσω από τα ρακάδικα, Νίκου και Δημ. Γαρεφαλάκη. Δεν θυμάμαι άλλους φούρνους στις γειτονιές που μπαινόβγαινα. Οι φούρνοι των Ορφανουδάκη, Σταματάκη, Παξιμαδάκη, Λουκά αρτοποιούσαν μόνο ψωμιά. Το "σκούρο" της εργατιάς. Το "χάσικο", το λευκό πολυτελείας. Το πολυτελείας και δείγμα ευμάρειας. Και μιμητισμού για κάποιους.
Σήμερα ο συσχετισμός σκούρου-χάσικου έχει αντιστραφεί. Οι Veganδιατρεφόμενοι προτιμούν τα σκούρα ψωμιά. Και την κριθινοκουλούρα. Που τότε έτρωγαν οι χειρώνακτες εργάτες. Να στηλωθούν. Να δουλέψουν.
Ο φούρνος του Περάκη φημιζόταν για τα εφτάζυμα κουλούρια. Που στο κρεμαστό στον ώμο κλειστό κασέλι. Πουλούσε στον περίβολο του Δημοτικού σχολείου. Σχολικές καντίνες τότε δεν υπήρχαν.
Όλοι οι φούρνοι .Τις Κυριακές, τις Σχόλες δεν έβγαζαν ψωμί. Έψηναν τα ψητά της Κυριακής. Σε αλουμινένια ταψιά ή πήλινα γιουβέτσια. Από το διαθέσιμο σε γκαζοτενεκέ "μαγειρικόν λίπος", πρόσθεταν στα ταψιά. Έξτρα χρέωση. Αν οι νοικοκυρές το ζητούσαν, να γίνει το ψητό νοστιμότερο. Λες και δεν έφτανε το ζωικό λίπος του κρέατος. Άλλες εποχές. Άλλες αντιλήψεις. Τα πάχη μου τα κάλλη μου. Σήμερα τα «πάχη μου τα πάθη μου».
Τη Μεγαλοβδομάδα όλοι οι φούρνοι ήταν διαθέσιμοι, για το ψήσιμο των καλιτσουνιών. Επιμελώς συνταγμένα στις μαύρες μεγάλες λαμαρίνες. Μετά το ξεφούρνισμα, αραιά σκεπαζόμενα, με τρυφερά νερατζόφυλλα. Μοσχομύριζε ο δρόμος του φούρνου από αρώματα. Μελιού, κανέλας, ανθόνερου, μυζήθρας, νερατζιάς. Σήμερα τα καλιτσούνια κυκλοφορούν όλο το χρόνο. Μόνο τα εργαστήρια μοσχομυρίζουν εντός.
Λίγες μέρες πριν. Λίγες μέρες μετά. Τα Χριστούγεννα οι μαύρες λαμαρίνες πηγαινοέρχονταν στους φούρνους. Με κουλουράκια προζυμιού, με μελομακάρονα,με κουραμπιέδες για ψήσιμο. Καλό μεροκάματο, εξαργυρωμένο με πολύ ιδρώτα και ορθοστασία.
Ο Μικρασιάτης Ευθύμης εκτός από ψωμιά. Αρτοσκεύαζε για τη λιανική κουλούρια. Και ψωμάκια σαΐτες. Όντας στη καρδιά της αγοράς, ποντάριζε στο επί ποδός πρωινό γεύμα των πελατών της περιοχής. Στο click away.
Στον ίδιο δρόμο, Βιτσ . Κορνάρου. Από του Αντρέα του τυρά (Αεράκη) , o Ευθύμης προμηθευόταν την νόστιμη καυτερή κουρουπομυζήθρα. Έτοιμητην αχνιστή σαΐτα έδινε στον πελάτη, έξω από το παράθυρο-βιτρίνα. Να την παραλάβει….Παράδοση εκτός;…Παραλαβή εκτός; …clickaway; Όπως προτιμάτε, πείτε το. Ο Ευθύμης ….πρωτοπόρος χρόνια πριν.
Όλη η φαμίλια του Μικρασιάτη Ευθύμη. Η γυναίκα του, η αδελφή της, η αδελφή του, η ανηψιά του, ο γιος του. Όπως όλοι οι Μικρασιάτες, ήταν θρησκευόμενοι χριστιανοί. Τηρούντες έθιμα και παραδόσεις. Φυσικά και τις μέρες νηστείας.
Τη Σαρακοστή. Ο Ευθύμης στη σαΐτα αντί κουρουπομυζήθρα έβαζε χαλβά. Το νηστίσιμο χαλβά της Μεγαλοβδομάδας. Που συνήθως προμηθευόταν από το μεγαλομπακάλικο των ΑράπογλουΑνηψητάκη(Γαμπρός και κουνιάδος) στη Φουνταλίδου. Κοντά στα σημερινά αρτοποιήματαΠαθιάκη. Παραγωγικό μυαλό ο Κώστας Αράπογλου. Προσφυγόπουλο κι εκείνος, φίλος του πατέρα μου.
Παρένθεση: Ο Κώστας εμπορευόταν τους μεγάλους δίσκους γραμμοφώνου. Που έφερνε από τον Πειραιά. Οσάκις ανεβοκατέβαινε για εμπορικές αγορές. Σκούνταγε τον πατέρα μου. Που ήταν καλλίφωνος αμανετζής στα ρεμπέτικα. "Έλα ρε να σε πάω, να σε ακούσουν στη COLUMBIA". Στον Περισσό-Αθήνα.Στα στούντιο εγγραφής δίσκων. Απ’όπου πέρασαν όλοι οι γνωστοί τραγουδιστές και τραγουδίστριες. Αλλά πού καιρός για χίμαιρες, odition- ακρόαση. Προείχε το μεροκάματο. Μεροδούλι-μεροφάϊ. Κλείνει η παρένθεση.
Ορεξάτοι πάμε για τη σαΐτα του Ευθύμη. Η οποία τις νηστίσιμες μέρες, αντί κουρουπομυζήθρας περιείχε χαλβά (χαλουβά). Η ζεστασιά της σαΐτας καραμέλωνε τη χαλβαδόμαζα. Αυξάνοντας τη γευστικότητα. Μειώνοντας τη…δοτικότητα. "Ρε δώσε μου τη γωνία. Όχι ρε δε σου δίνω".
Οπωσδήποτε το σύνδρομο της στέρησης αυξάνει την απόλαυση. Και τότε η στέρηση ήταν κοινή. Σήμερα όχι. Όσες σαΐτες και να δοκιμάσουμε,καμία δεν έχει τη νοστιμιά. Εκείνης του Ευθύμη.
Απέναντι του Ευθύμη. Ήταν το γαλακτοπωλείο του Γιώργη Πετυχάκη. Πατέρα του κυρ-Παντελή. Παππού της Καίτης και του Γιώργου. Μπαίνοντας στο χώρο δεξιά-αριστερά υπήρχαν λίγα τραπεζοκαθίσματα. Στη μέση διαχωριστικός πάγκος. Παραμέσα το εργαστήριο γαλακτοκομικών. Με τα χρειαζόμενα σκεύη και εργαλεία της εποχής.
Επί του πάγκου υπήρχε η πύλινηγιαουρτολεκάνη. Σε ελαφρά κλίση. Να είναι εμφανής η γιαουρτόπετσα. Δείγμα της φρεσκάδας του γιαουρτιού.
Αγοράζοντας ο παραγγέλων πελάτης τη σαΐτα του Ευθύμη. Μπαίνοντας στο γαλακτοπωλείο. Τον περίμενε στο τραπέζι το μεσαίου μεγέθους λευκό πιάτο. Σε λόφο οι γιαουρτόπετσες καλυμμένες με μπόλικη ζάχαρη. Με ορατή βουλιμία ο καλοφαγάς πελάτης απολάμβανε. Το δεκανόστιμο πιάτο. Με την πολλών οκτανίων χοληστερίνη.
Η δική μου βουλιμία. Τότε λόγω ανέχειας. Σήμερα λόγω χοληστερίνης. Παραμένει στερημένη. Και που να βρεις γιαουρτόπετσες.
Μια φορά τη βδομάδα μέστελνε η μάνα μου. Με το κατσαρόλι να πάρω γιαούρτι. Νάχει και πέτσες. Πριν φθάσω σπίτι είχα φάει μία-δύο. Άφηνα και για τους άλλους. Σε όλους μικρούς-μεγάλους , πεινασμένους-χορτάτους, άρεσαν οι πέτσες.
Το ξενόγλωσσο σύνθημα CLICKAWAY. Άθελά του. Μας πήγε στον Ευθύμη. Στα χρόνια της ανέχειας. Της στέρησης. Των παιδικών αναμνήσεων. Της Σητείας των 3000 κατοίκων. Σήμερα το σύνδρομο στέρησης, όπως το περιγράψαμε, δεν υπάρχει. Καλύτερα; Η απάντηση διαφέρει. Καθένας της γενιάς μας ας δώσει τη δική του.
Καλή χρονιά
Γιώργος Αλεβίζος
29-12-2020
Πηγή : SitiaFm 95.5
