Η έννοια του ρουσφετιού και της διαφθοράς είναι άρρηκτα
συνδεδεμένη με την πολιτική και κοινωνική ζωή πολλών χωρών,
συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Αν και συχνά παρουσιάζεται ως
«παράδοση» ή ως αναπόφευκτο στοιχείο της δημόσιας ζωής, στην
πραγματικότητα πρόκειται για μια παθογένεια που διαβρώνει τη δημοκρατία,
υπονομεύει την ισονομία και καθιστά το κράτος αναξιόπιστο στα μάτια των
πολιτών. Το ρουσφέτι δεν είναι απλώς μια προσωπική εξυπηρέτηση, αλλά
ένα αντάλλαγμα που δημιουργεί σχέσεις εξάρτησης. Ο πολιτικός που το
προσφέρει εξαγοράζει ψήφους και υποστήριξη, ενώ ο πολίτης που το
αποδέχεται γίνεται όμηρος μιας προσωποπαγούς σχέσης, στηριζόμενος όχι σε
θεσμικά κατοχυρωμένα δικαιώματα, αλλά στη «μεσολάβηση» κάποιου ισχυρού.
Έτσι, η άσκηση εξουσίας αποκτά προσωπικό χαρακτήρα, η αξιοκρατία
καταλύεται και η κοινωνία οδηγείται σε μια σιωπηλή ανισότητα.
Η διαφθορά, από την άλλη, δεν περιορίζεται σε χρηματικές
συναλλαγές «κάτω από το τραπέζι». Επεκτείνεται σε κάθε μορφή κατάχρησης
δημόσιας θέσης, από την ευνοϊκή μεταχείριση συγγενών και φίλων έως την
κατασπατάληση δημόσιων πόρων. Όσο περισσότερο γίνεται ανεκτή, τόσο
περισσότερο εδραιώνεται στη λειτουργία του κράτους, οδηγώντας σε έναν
φαύλο κύκλο αδικίας και κοινωνικής απογοήτευσης. Οι συνέπειες είναι
ορατές σε όλα τα επίπεδα: η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς
υπονομεύεται, η ισότητα αντικαθίσταται από την εύνοια προς τους «έχοντες
πρόσβαση», η οικονομία ζημιώνεται καθώς οι πόροι δεν κατανέμονται
δίκαια και η ανάπτυξη επιβραδύνεται, ενώ η ίδια η δημοκρατία καθίσταται
αδύναμη, αφού η πολιτική λειτουργία υποτάσσεται στην εξυπηρέτηση
συμφερόντων.
Η υπέρβαση αυτού του φαύλου κύκλου απαιτεί ριζικές
αλλαγές τόσο σε θεσμικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Χρειάζεται
ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου και διαφάνειας, αξιοκρατία στη δημόσια
διοίκηση και κυρίως πολιτική βούληση για ρήξη με τις κατεστημένες
νοοτροπίες. Ωστόσο, η πραγματική αλλαγή δεν μπορεί να προέλθει μόνο από
θεσμικές παρεμβάσεις. Απαιτείται μια συνολική αλλαγή κουλτούρας: από την
ατομική απαίτηση του «να βολευτώ» στη συλλογική απαίτηση του «να
λειτουργήσει το κράτος δίκαια για όλους». Μόνο τότε το ρουσφέτι και η
διαφθορά θα πάψουν να αποτελούν μέσα άσκησης εξουσίας και θα
αντικατασταθούν από την ισονομία, τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη στους
θεσμούς.
Πηγή : Style 100Fm
