Την Κυριακή 15 Δεκεμβρίου μέρα ηλιόλουστη και ζεστή, ιδανική για περίπατο στη φύση, πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου, χαλαρή κι απολαυστική πεζοπορία στην ύπαιθρο πέριξ της Σητείας.
Ξεκινάμε λίγο πριν τις 10.00 από το σημείο συνάντησης, εκεί που τέμνονται παλιά και νέα εθνική οδός, δίπλα στο Χαμέζι, μία ολιγομελής κι ετερόκλητη ομάδα από διάφορα σημεία του νομού!
Στον αρχαιολογικό χώρο Χαμεζίου
Πρώτα οδηγώ τους συνοδοιπόρους μου στον αρχαιολογικό χώρο στον λόφο «Σουβλωτό Μουρί» (όνομα και πράγμα) ακολουθώντας τις σχετικές πινακίδες! Η καταπληκτική θέα τούς αφήνει όλους άφωνους: τα χωριά τριγύρω, η πόλη της Σητείας, οι Διονυσάδες, η χερσόνησος στο Κυριαμάδι… Δράττομαι της ευκαιρίας να δείξω τη διαδρομή, που θ’ ακολουθήσουμε γύρω απ’ την κοιλάδα του πάνω Σκλαβεδιάκου!
Όσο για τον αρχαιολογικό χώρο τι να πεις; Ένα ελλειψοειδές μεγάλο κτίσμα του 2.000 π.Χ., που έχει στο κέντρο βαθύ πηγάδι και τριγύρω ψηλό πετρόκτιστο περίβολο. Η χρήση του μυστήριο! Πρόκειται για πλούσια αγροικία; Ιερό κορυφής; Είδος φυλακίου; Ή λίγο απ’ όλα; Ποιος ξέρει; Ο περίκλειστος χώρος του πάντως βοηθά να συστηθούμε. Φαίνεται πως η ομάδα αυτή παρά τη διαφορετικότητά της μια χαρά θα δέσει κι η μέρα θα κυλήσει όμορφα.
Ρίζα: ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός
Γυρνάμε πίσω και παίρνουμε τον χωματόδρομο δίπλα από τον ανεμόμυλο, που διασχίζει τα κάθετα εντυπωσιακά τοιχώματα δυτικά της κοιλάδας του Άνω Σκλαβεδιάκου ή Σκορδίλου. Η απέναντι μεριά του πάντως σβήνει ομαλά και κυριαρχούν οι ελαιώνες. Σε πολλούς απ’ αυτούς είναι τα πανιά απλωμένα και τα ραβδιστικά έχουν πάρει φωτιά. Τα πρόβατα από την παραπλήσια στάνη σπεύδουν να μας περιεργαστούν. Πάνω μας όρνια στριφογυρίζουν κόβοντας κίνηση! Φασκομηλιές κι αγκαραθιές μοιράζουν αρώματα κι ανάμεσά τους ξεπετάγονται μικροσκοπικές ομορφιές της εποχής: κρόκοι, κολχικά και νεραγκούλες.
Πρώτη στάση ο μισο-ερειπωμένος οικισμός της Ρίζας, στα ριζά των δυτικών στειακών ορέων. Αν και έχει κάποιους προσεγμένους κήπους, δε μένει πια κανείς εδώ. Παρά την ερημιά του, οι δυο ‘ξένες’ μας ρωτάνε «αν πουλιέται εδώ κανένα σπίτι». Κι η Μαίρη, που της αρέσει να ζωγραφίζει τοπία λέει «Ευχαρίστως θα νοίκιαζα εδώ!».
Επόμενη στάση η εκκλησία της Παναγίας της Γαλατοκτισμένης, μικρός μονόχωρος ναός με αντηρίδες, περιτριγυρισμένος από λογής-λογής βοηθητικούς χώρους, για το μεγάλο πανηγύρι το Δεκαπενταύγουστο! Ο θρύλος λέει ότι κατά την ανέγερση του οι οθωμανικές αρχές δεν επέτρεψαν τη χρήση νερού και οι πεισματάρηδες κτηνοτρόφοι της περιοχής το έχτισαν όλο με γάλα από τα ζώα τους.
Στα χωριά της περιοχής: Παρασπόρι και Σκοπή
Μας χωρίζουν δυο χιλιόμετρα από το Παρασπόρι. Τους έχω υποσχεθεί καφέ στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού, αλλά αμφιβάλλω, αν θα το βρούμε ανοικτό εποχή λιομαζώματος. Ω του θαύματος, η παραδοσιακή ταβέρνα «Κασσαλής» είναι ανοικτή και ναι, θα μας φτιάξει και καφέ! Πρώτα όμως θα τους πάω -με το ζόρι- στην «Κάτω Βρύση» του χωριού, όπου τρέχει κρύο το νεράκι. Θα δροσιστούμε και μ’ ένα ζουμερό μανταρίνι από τα γειτονικά περβόλια και μετά πίσω στο εορταστικά στολισμένο μικρό χωριό, που ιδρύθηκε από μικρασιάτες πρόσφυγες.
Δύσκολα ξεκολλάμε από την ωραία θέα, τον καφέ και το λιατσάκι, αλλά είναι ώρα να φύγουμε. Από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην άκρη του χωριού, που φιλοξενεί τάφους της οικογένειας των Κορνάρων, παίρνουμε κατηφορικό χωματόδρομο με ωραία θέα ως το γραφικότατο εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως, του 1881 (κατά την επιγραφή στο ανώθυρο), με τους ανάγλυφους ρόδακες στη στέγη, το μινιμαλιστικό εσωτερικό, που μοιάζει με σπιρτόκουτο, τον περίβολο-μπαλκόνι στην πράσινη κοιλάδα και τη θέα στη Σκοπή απέναντι.
Από εδώ θα πάρουμε στενό μονοπάτι που κατεβαίνει στον μυχό του ξεροπόταμου και περνώντας το παλιό χτιστό γεφυράκι θα βγούμε ανηφορίζοντας στη Σκοπή, κεφαλοχώρι της περιοχής, ονομαστό για τους αυθεντικούς κατοίκους του. Πλούσιο χωριό με άφθονο νερό κι εύφορη γη, με ένα πλέγμα από καταπότες να οδηγούν στα περβόλια με τα εσπεριδοειδή και τις ρογδιές. Εντυπωσιακά και τα παλιά ερειπωμένα σπίτια στην κάτω πλευρά. Αντίθετα όσο ανεβαίνεις κοντά στη δημοσιά, στο νεότερο χωριό η δόμηση είναι μάλλον άναρχη κι άχαρη. Οπωσδήποτε ένα μέρος που έχει ενδιαφέρον!
