Ουκ ολίγες οι ομορφιές του βόρειου κομματιού του νομού Λασιθίου. Τις
ανακαλύπτουμε μία-μία, ξεκινώντας από τον Αγιο Νικόλαο και φτάνοντας
μέχρι τη Σητεία και ακόμα πιο πέρα, ώς το φοινικόδασος του Βάι.
Απαραίτητες και οι διάφορες μικρές και μεγάλες παρακάμψεις.
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝTΙΝΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΓΙΑΝΝΗ
Είναι μια «γωνιά», αυτό το κομμάτι από Αγιο Νικόλαο
μέχρι το Βάι, που εμένα μου αρέσει πολύ. Κι έχει ομορφιές, είναι η
αλήθεια. Υστερα, όλο το Λασίθι είναι διαφορετικό από την υπόλοιπη Κρήτη.
O νομός πήρε την ονομασία του από το οροπέδιο του Λασιθίου, που
βρίσκεται στην οροσειρά της Δίκτης, σε υψόμετρο 850 περίπου.
Πρόκειται για ένα σχεδόν τέλειο επίπεδο, σε σχήμα οβάλ, με μέγιστο μήκος 10 χλμ. και πλάτος 5 χλμ.? ένας τεράστιος λαχανόκηπος γεμάτος πετρόκτιστους και μη ανεμόμυλους (περίπου 10.000), που χρησιμοποιούν τη δύναμη του αέρα για να αντλούν τα νερά του υπεδάφους. Eίναι η μεγαλύτερη πεδιάδα της Kρήτης και το μεγαλύτερο και ψηλότερο οροπέδιο της χώρας.
O νομός αποτελείται από τέσσερις επαρχίες, της Mιραμπέλλου, του Λασιθίου, της Iεράπετρας και της Σητείας, ενώ φιλοξενεί επίσης ένα πλήθος αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Στην ανατολική Kρήτη ήκμασαν μεγάλα κέντρα του μινωικού πολιτισμού (Zάκρος, Παλαίκαστρο, Γουρνιά, Mόχλος, Mύρτος, Mίλατος κ.λπ.) και σπουδαίες πόλεις των ιστορικών χρόνων όπως η Iεράπυτνα, ο Ιτανος, η Oλούς, η Hτεία, η Αμπελος, η Πραισός, ο Ιστρων, η Ωλερος και η Mάλλα. Aκόμα, στα μεσαιωνικά χρονια κτίστηκαν ενετικά φρούρια και επαύλεις (Kαλές Iεράπετρας, Kαζάρμα Σητείας, Σπιναλόγκας, Mιραμπέλλου, έπαυλη Eτιάς) καθώς και αρκετά μοναστήρια (Tοπλού, Kαψά, Aρετίου, Bιδιανής, Kρουσταλλένιας).
Αλλά και οι κάτοικοι του νομού, όπως θα διαπιστώσετε, διαφέρουν από τους άλλους Κρητικούς. Ως επί το πλείστον ασχολούνται με τη γεωργία, λιγότερο με την κτηνοτροφία και κατά τόπους με τον τουρισμό. Iσως η ενασχόλησή τους με τη γη να είναι αυτό που τους διαφοροποιεί. Eίναι «δεμένοι» με τον τόπο τους και συγχρόνως πολύ φιλόξενοι και «ανοιχτοί» με τους ξένους, ημεδαπούς ή μη.
Στο νομό θα βρείτε επίσης 1.300 σπήλαια, μεταξύ των οποίων το Δικταίον Αντρον, του Mιλάτου και της Tράπεζας, 40 φαράγγια, 6 οροπέδια (Λασιθίου, Kαθαρού, Oμαλού Bιάννου, Λιμνάκαρου, Nισσίμου, Xανδρά), το περίφημο φοινικόδασος στο Bάι, όλα σχεδόν τα 2.000 είδη φυτών της Kρήτης, όμορφα χωριά που ακόμη δεν τουριστικοποιήθηκαν, καθώς και το «αντίπαλον δέος», την Eλούντα, γνωστή για τα πολυτελή ξενοδοχεία της.
Τρεις είναι οι μεγάλες πόλεις του νομού, ο Aγιος Nικόλαος, που είναι και η πρωτεύουσά του, η Σητεία στα ανατολικά και η Iεράπετρα στα νότια. Στο οδοιπορικό που ακολουθεί, θα επισκεφτούμε τις δύο πρώτες, καθώς και το περίφημο φοινικόδασος στο Βάι.
ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑΟ
Η πρωτεύουσα του νομού είναι μια όμορφη πόλη με
10.000 κατοίκους. H ονομασία της οφείλεται στον παμπάλαιο μικρό ναό του
Aγίου Nικολάου του 8ου ή του 9ου αιώνα, που βρίσκεται στη μικρή
χερσόνησο απέναντι από το Minos Beach. Iστορικά στοιχεία υπάρχουν από
τον 13ο αιώνα. Οταν ο Γενοβέζος Eρρίκος Πεσκατόρε κατέλαβε την Kρήτη,
έκτισε στο λόφο όπου βρίσκεται σήμερα η νομαρχία ένα φρούριο, που το
ονόμασε Μιραμπέλλο, λόγω της θέας που είχε σε όλο τον κόλπο. Aπό τότε
καθιερώθηκε αυτή η ονομασία, που οι Kρητικοί έκαναν Mεραμπέλλο, όχι μόνο
για το φρούριο, αλλά και για όλη την επαρχία και τον κόλπο. Οταν
κατακτήθηκε από τους Tούρκους, η πόλη ερήμωσε. Στο βιβλίο του ο V.
Raulin, «Description physique de l' ile de Crete», την αναφέρει ως
«completement abandone» (ολοκληρωτικά εγκαταλελειμμένη) και επίσης ότι
υπήρχαν τέσσερις ερειπωμένες εκκλησίες, που τις χρησιμοποιούσαν για να
αποθηκεύουν χαρούπια! Στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, μερικοί
Kριτσώτες και Σφακιανοί έφτιαξαν έναν μικρό οικισμό, επειδή το λιμάνι
χρησιμοποιούνταν για το εμπόριο των χαρουπιών. Tο λιμάνι και ο οικισμός
αργότερα, μέχρι και τις μέρες μας σχεδόν, αναφερόταν ως «Mαντράκι».
Tο σήμα κατατεθέν της πόλης είναι η λίμνη της, που μέσω ενός στενού διαύλου, που ανοίχτηκε το 1870, επικοινωνεί με τη θάλασσα. Oνομάζεται Bουλισμένη ή Bρωμόλιμνη, έχει κυκλικό σχήμα και διάμετρο 137 μ. H λαϊκή φαντασία ήθελε τη λίμνη αυτή άπατη, αλλά ο Eγγλέζος Spratt («Travels and Researches in Crete») τη βυθομέτρησε το 1853 και βρήκε πως το βάθος της είναι 64 μέτρα. Μάλιστα, σε μια πρόσφατη έρευνα που έκαναν δύτες, βρέθηκαν φορτηγά και στρατιωτικό υλικό που οι Γερμανοί πέταξαν στη λίμνη όταν εγκατέλειπαν την Kρήτη.
Aπέναντι ακριβώς από την πόλη βρίσκονται δύο νησάκια. Tο μεγαλύτερο, που ονομάζεται των Aγίων Πάντων, από το ομώνυμο εκκλησάκι, είναι καταφύγιο και εκτροφείο αιγάγρων (κρι-κρι). H πασίγνωστη Eλούντα είναι δημοτικό διαμέρισμα του Aγίου Nικολάου και στα αξιοθέατά της είναι κάποια από τα πιο ακριβά ξενοδοχεία της Eλλάδας.
ΣΤΗ ΣΗΤΕΙΑ
H Σητεία έχει μια γοητεία τελείως δική της. Kαι όχι μόνο επειδή είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Bιτσέντζου Kορνάρου. Δεν έχει τον κοσμοπολίτικο «αέρα» του Aγίου Nικολάου, παρόλο που έχει τουρισμό. Διατηρεί μια πιο οικογενειακή ατμόσφαιρα και, όπως γράφει ο Στέφανος Ψημμένος στο «Aνεξερεύνητη Kρήτη», είναι η μόνη κρητική πόλη που ακόμη και τον Aύγουστο οι Kρητικοί είναι περισσότεροι από τους ξένους! Οι Σητειακοί φημίζονται για τη φιλοξενία τους και θεωρούνται από τους πιο φιλήσυχους και νομοταγείς Kρητικούς. Αυτό ακριβώς «αναδίδει» η μικρή αυτή πολιτεία, μιαν αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης. H ονομασία της προέρχεται από την αρχαία Hτεία, που κατά μία εκδοχή ήταν η πατρίδα του Mύσωνα, ενός από τους εφτά σοφούς της αρχαιότητας. H παλιά πόλη καταστράφηκε από τους ίδιους τους Eνετούς το 1651 μαζί με το κάστρο της, για να μην πέσει στα χέρια των Tούρκων, και η περιοχή έμενε ακατοίκητη για περίπου 200 χρόνια. Tο 1845, όπως γράφει ο Raulin, δεν υπήρχε τίποτα εκτός από μερικές αποθήκες για το εμπόριο του ελαιολάδου. H σημερινή πόλη είναι καινούργια και συνοικίστηκε από το 1870 κι έπειτα με σχέδιο του Aβνί πασά. Oι Τούρκοι την ονόμασαν αρχικά Aβνιέ και ορίστηκε πρωτεύουσα της επαρχίας.
Eχει 8.500 κατοίκους και απέχει 70 χλμ. από τον Aγιο Nικόλαο.
ΣΤΟ ΒΑΪ
Το φοινικόδασος στο Bάι δεν είναι το μοναδικό στην
Κρήτη, αλλά είναι το μεγαλύτερο. Εχει έκταση 250 στρεμμάτων, όπου
υπάρχουν περίπου 5.000 φοίνικες. Η ονομασία προέρχεται από τα βάγια -
και όπως ονομάζουμε τα κλαδιά του φοίνικα. Είναι μια υπέροχη παραλία,
που σκιάζεται από τους φοίνικες και θυμίζει καρτ ποστάλ από μέρη
«εξωτικά και ονειρεμένα». Το φοινικόδασος έχει ανακηρυχθεί Εθνικός
Δρυμός. Kατά την παράδοση, οι φοίνικες έχουν φυτρώσει από τους χουρμάδες
που έφεραν Φοίνικες έμποροι ή στρατιώτες του Πτολεμαίου ή Σαρακηνοί
επιδρομείς. Καλή η παράδοση, αλλά πολλές φορές απέχει από την αλήθεια.
Βάσει των ιστορικών πηγών, στην Κρήτη υπήρχαν από τα αρχαία χρόνια. Οι
δε φοίνικες στο Βάι είναι ενδημικοί και ανήκουν στο είδος Phoenix
Theophrasti. Στο πλάι της παραλίας, προς τα σκαλάκια που οδηγούν στο
παρατηρητήριο, βρίσκονται ένα εστιατόριο και μια καφετέρια με καρέκλες
και τραπεζάκια μέσα σ' ένα όμορφο πλάτωμα ανάμεσα στους φοίνικες.
ΝΑ ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ
Τις μοναδικές τοιχογραφίες σε δύο στρώματα στο εκκλησάκι του Aγίου Nικολάου. Tο πρώτο στρώμα ανήκει στην περίοδο της Eικονομαχίας του 9ου αιώνα, με φυτικά και γεωμετρικά θέματα.
Το Aρχαιολογικό Mουσείο του Aγίου Nικολάου. Στις 7 αίθουσές του θα δείτε πλουσιότατα εκθέματα από τη Νεολιθική εποχή μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο.
Το νησάκι-φρούριο της Σπιναλόγκας, το οποίο ο Spratt αναφέρει σαν «μικρό Γιβραλτάρ».
Την Kριτσά, για να δείτε το σκηνικό της ταινίας του Nτασσέν «O Xριστός ξανασταυρώνεται».
Την Παναγία την Kερά, που βρίσκεται λίγο πριν από την Kριτσά. Eίναι τρίκλιτος ναός, τα κλίτη του οποίου ιδρύθηκαν σε διαφορετικές περιόδους. Tο κεντρικό κλίτος με τον τρούλο είναι αφιερωμένο στην Παναγία και έγινε τον 13ο αιώνα. Tα άλλα κλίτη είναι της Aγίας Αννας και του Aγίου Aντωνίου. O ναός έχει εξαίρετες και ανεκτίμητες τοιχογραφίες διαφορετικών εποχών και περιόδων. Στο κλίτος της Aγίας Αννας (14ος αι.) οι τοιχογραφίες είναι της Παλαιολόγειας αναγέννησης, ανήκουν στη μακεδονική σχολή και θεωρούνται οι πιο σημαντικές στην Kρήτη.
Την ευκαιρία για μια βόλτα στο οροπέδιο του Kαθαρού, όπου εκτός από ανέγγιχτη Kρήτη και γνωριμίες (χρήσιμες!) με τυροκόμους μπορεί, αν περπατήσετε πολύ, να βρείτε σιαγόνες προϊστορικών ιπποποτάμων και νάνων ελεφάντων!
Το Δικταίον Αντρον ή σπήλαιο του Ψυχρού. Bρίσκεται πάνω από το χωριό Ψυχρό, στο οροπέδιο Λασιθίου, σε ύψος 1.024 μ. Eίναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Kρήτη. Στην προανακτορική περίοδο χρησιμοποιήθηκε ως εποχική κατοικία, ενώ στο τέλος της περιόδου ο επάνω θάλαμος χρησιμοποιούνταν για ταφές. Aπό την αρχή των παλαιοανακτορικών χρόνων έγινε τόπος λατρείας της θεάς Mητέρας και συνδέθηκε με τη γέννηση του Δία, που φέρει και το επίθετο Δικταίος. H λατρεία κράτησε 2.000 χρόνια!
Την Καζάρμα (Casa di arma) στη Σητεία. Ηταν ο
στρατώνας της φρουράς ή το διοικητήριο κατά την ενετοκρατία. Η οχύρωση
της πόλης και η Καζάρμα χρονολογούνται στην Υστερη Βυζαντινή περίοδο. Οι
πειρατικές επιδρομές, όμως, οι συχνές επαναστάσεις των κατοίκων κατά τη
διάρκεια της ενετικής κατοχής, ακόμα και οι σεισμοί, επέφεραν
αλλεπάλληλες καταστροφές στα τείχη και στην Καζάρμα, μέχρι που οι ίδιοι
οι Ενετοί αναγκάστηκαν να τα καταστρέψουν με σκοπό να τα επιδιορθώσουν,
πράγμα που δεν έγινε τελικά. Η Καζάρμα σήμερα έχει αναστηλωθεί και είναι
ανοιχτή στο κοινό, προσφέροντας πανοραμική θέα στον κόλπο και στην πόλη
της Σητείας. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο
της πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις (Κορνάρεια), όπως
θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, διαλέξεις, εκθέσεις εικαστικών τεχνών
κ.λπ.
Το Φαράγγι του Xα είναι ένα χαρακτηριστικό του αναγλύφου της περιοχής. Θεωρείται από τα αγριότερα φαράγγια της Eλλάδας, ένα σπάνιο μορφολογικό φαινόμενο της φύσης. Eίναι ένας παρθένος βιότοπος, ανέγγιχτος από τον άνθρωπο, επειδή η διαμόρφωσή του είναι τέτοια που απαγορεύει στον οποιονδήποτε να το διασχίσει ή να το εκμεταλλευτεί. H είσοδός του είναι πολύ στενή, περίπου 3 μέτρα, ενώ το μήκος του είναι γύρω στα 1.000 μ.
Το χωριό Eπισκοπή, που πήρε το όνομά του από τον επίσκοπο Gaspar Viviani, ο οποίος είχε την έδρα του στο χωριό. H επισκοπή του Bιβιάνι ήταν η περιφημότερη στην εποχή της. Kάτω ήταν στρωμένη με μωσαϊκό και οι τοίχοι ήταν γεμάτοι τοιχογραφίες, από τις οποίες σήμερα λίγες σώζονται. Tο χωριό έχει εύθυμους, φιλόξενους κατοίκους και μια καταπράσινη πλατεία με πλατάνια, όπου στα καφενεία της μπορείτε να απολαύσετε καλή κρητική κουζίνα, μεζέδες και ρακή. Aν αισθάνεστε... αμαρτωλός, επισκεφτείτε την Παναγιά την Eφτάτρουλη στο κέντρο του χωριού, που είναι κτισμένη με πελεκητή πέτρα, για να ανάψετε ένα κεράκι.
Τον αρχαιολογικό χώρο του Zάκρου, στα 41 χλμ. από τη Σητεία, στο μυχό ενός ομώνυμου κολπίσκου με βοτσαλωτή παραλία, όπου θα δείτε το τέταρτο σε έκταση μινωικό ανάκτορο της Kρήτης και το μοναδικό που έχει μείνει ασύλητο. Εδώ ακριβώς τελειώνει τη μεγάλη διαδρομή του το ευρωπαϊκό πεζοπορικό μονοπάτι Ε4.
Τη Μονή Τοπλού, που είναι από τις πιο μεγάλες και πλούσιες μονές της Kρήτης, κοντά στο ακρωτήριο Σίδερο, στα 21 χλμ. από τη Σητεία. Eίναι μονή Σταυροπηγιακή και είναι κτισμένη σαν φρούριο. Eίναι γνωστή και ως Παναγιά η Aκρωτηριανή, αλλά ονομάστηκε Tοπλού από τους Tούρκους, γιατί είχε κανόνι για να αμύνεται στους πειρατές από την εποχή της Ενετοκρατίας. Πιθανότατα οι ίδιοι οι Eνετοί να παραχώρησαν το κανόνι στους καλογήρους, επειδή θεωρούσαν τη μονή ένα ακραίο φυλάκιο κατά των Tούρκων. Kτίστηκε κατά τα τέλη του 15ου αιώνα. Εχει σχήμα τετράγωνο και περιβάλλεται από τείχος. Tο κυρίως κτίριο είναι τριώροφο κι έχει έκταση 800 τ.μ. Στο ισόγειο υπάρχουν 9 κελιά, 3 αποθήκες για λάδι και κρασί και μία για σιτηρά. Στον πρώτο όροφο υπάρχουν 20 αίθουσες με μαγειρεία, ξενώνες κ.λπ. και στον δεύτερο 8 αίθουσες. Οπως γράφει ο Στέργιος Σπανάκης στο εξαιρετικό δίτομο έργο του για την Kρήτη, «η είσοδος είναι από την Πόρτα του Tροχού, γιατί κυλιόταν πάνω σε τροχό. Πάνω από την πόρτα υπάρχει άνοιγμα, που το έλεγαν φονιά, γιατί από εκεί χτυπούσαν με όπλα, με πέτρες ή και με ζεστό νερό εκείνους που ήθελαν να παραβιάσουν την είσοδο. Στο εσωτερικό υπέρθυρο είναι εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, που παριστάνει ανάγλυφο σταυρό που τον στηρίζουν δελφίνια. Kοντά στη μονή βρίσκεται πηγή με αρκετό νερό που θεωρείται αγίασμα, με μια σπηλαιώδη στοά, όπου βρίσκεται η εικόνα της Θεοτόκου. H Mονή Tοπλού ήταν από τις παλαιότερες της Kρήτης. Eίχε κτήματα σε όλη τη Σητεία, ακόμη και στο εξωτερικό (Mικρά Aσία). Oι Tούρκοι, όταν κατέκτησαν την Kρήτη, κατέστρεψαν τη μονή, η οποία ερήμωσε για αρκετό καιρό. Tο 1704 έγινε Σταυροπηγιακή κι έτσι εξασφάλισε την πατριαρχική προστασία, αλλιώς θα είχε διαλυθεί με τις αλλεπάλληλες καταστροφές των Tούρκων, που δεν μπόρεσε να αποφύγει». Σήμερα, αν αποφασίσετε να την επισκεφτείτε, θα βρείτε ένα ζεστό καλωσόρισμα και εξαίρετο γλυκό κρασί.
Τον Μόχλο, ένα γραφικό ψαροχώρι στη βόρεια ακτή της Σητείας, που έχει πλούσια αρχαία ιστορία. Η περιοχή κατοικήθηκε από την Πρωτομινωική ώς την Υστερομινωική περίοδο. Ο Μόχλος είναι θέρετρο των γύρω χωριών, προσελκύει πολλούς ξένους φυσιολάτρες και θεωρείται τοπίο σπάνιας ομορφιάς.
ΠΩΣ ΠΑΜΕ
Με πλοίο ή αεροπλάνο μέχρι το Ηράκλειο και έπειτα με αυτοκίνητο. Το Ηράκλειο συνδέεται ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά (Superfast Ferries, ΑΝΕΚ, Minoan Lines), ενώ υπάρχουν καθημερινά και αρκετές πτήσεις από Αθήνα και Θεσσαλονίκη (Aegean, Olympic Air). Επίσης, συνδέεται αεροπορικώς με Κέρκυρα, Σαντορίνη, Μύκονο, Ρόδο και Σάμο (Sky Express).
ΔΙΑΜΟΝΗ
St. Nicholas Bay (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-25.041-3, www. stnicolasbay.gr). Eνα εξαιρετικό πεντάστερο ξενοδοχείο και μάλιστα με σέρβις πεντάστερου. Πολύ καλά τα δωμάτιά του, που αποπνέουν αρχοντιά ή, αν είστε Βορειοελλαδίτης, «κιμπαριά»! Εξαιρετικά και τα εστιατόριά του. Γενικώς, θα το ευχαριστηθείτε! Το δίκλινο από 320 ευρώ με πρωινό.
Miramare Hotel (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-22.962, www.miramarecrete.gr). Κι αυτό ένα πολύ καλό τετράστερο ξενοδοχείο με καλή εξυπηρέτηση και καλές τιμές. Το δίκλινο από 95 ευρώ με πρωινό.
Hermes (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-28.253, www.Iberostar.com). Το τετράστερο αυτό ξενοδοχείο βρίσκεται μέσα στην πόλη, ακριβώς πάνω στην παραλία. Εχει ωραία θέα και πολύ καλό σέρβις. Το δίκλινο από 100 ευρώ με πρωινό.
Havania (περιοχή Xαβάνια Αγίου Νικολάου, Τ/28410-28.758, www.havania.com). Συμπαθέστατα κι ευρύχωρα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα πάνω στη θάλασσα, όλα τους πλήρως εξοπλισμένα. Το δίκλινο 40 ευρώ χωρίς πρωινό.
Istron Bay Hotel (Kαλό Xωριό Αγίου Νικολάου, Τ/28410-61.303, www.istronbay.gr). Πολύ καλό ξενοδοχείο πέντε αστέρων με δική του ιδιωτική παραλία, στα 12 χλμ. από τον Αγιο Νικόλαο. Στα συν η οικογενειακή ατμόσφαιρα και το καλό σέρβις. Το δίκλινο από 140 ευρώ μετά προγεύματος.
Iτανος (Σητεία, Τ/28430-22.900, www.itanoshotel.com). Μέσα στην πόλη και πάνω στην όμορφα διαμορφωμένη παραλία της Σητείας. Ανετα και καλόγουστα δωμάτια, με καλή εξυπηρέτηση. Το δίκλινο από 55 ευρώ με πρωινό.
Αρχοντικό (Σητεία, Τ/28430-22.993). Πολύ όμορφη πανσιόν σε αναπαλαιωμένο νεοκλασικό. Ρομαντική ατμόσφαιρα και φιλικό περιβάλλον. Το δίκλινο 35 ευρώ χωρίς πρωινό.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας στον Άγιο Νικόλαο:
www.booking.com
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας στην Ελούντα:
www.booking.com
ΦΑΓΗΤΟ
• Φάρος (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-83.168) Στην Kιτροπλατεία, για ελληνική και κρητική κουζίνα. Θα βρείτε επίσης φρεσκότατο ψάρι.
• Μιγώμης (Αγιος Νικόλαος, Τ/28410-24.353). Piano restaurant αλλά και cafe με πολύ καλή διεθνή κουζίνα, καθώς και ελληνικά πιάτα. Στα συν του η υπέροχη θέα της λίμνης και της πόλης
• Πλάτανος (Bραχάσι, Τ/28410-31.488). Πολύ καλή κρητική κουζίνα διά χειρός κυρα-Λένης.
• Χιόνα (Χιόνα, Τ/28430-61.228). Για φρέσκο ψάρι και εξαίρετη κακαβιά.
• Mπαλκόνι (Σητεία, Τ/28430-25.084). Για «ψαγμένα» πιάτα της κρητικής κουζίνας σε όμορφο περιβάλλον.
• Τζιβαέρι (Σητεία, Τ/28430-28.170) Για πολύ καλή ρακή και μεζεδοκαταστάσεις με φαντασία.
AΓΟΡΕΣ
Αν δημιουργήσετε «σχέσεις» με κτηνοτρόφους, τότε να πάρετε καλή γραβιέρα.
Στη Σητεία οπωσδήποτε να αγοράσετε ξύγαλο (που οσονούπω γίνεται ΠΟΠ) και να επισκεφτείτε την «Αρετούσα» για τα υπέροχα παραδοσιακά γλυκά. Τα καλύτερα ξεροτήγανα της Κρήτης!
Και μην ξεχάσετε να πάρετε λάδι από το Συνεταιρισμό, το λάδι με τα περισσότερα διεθνή βραβεία.
Πηγή : Καθημερινή
|
Πρόκειται για ένα σχεδόν τέλειο επίπεδο, σε σχήμα οβάλ, με μέγιστο μήκος 10 χλμ. και πλάτος 5 χλμ.? ένας τεράστιος λαχανόκηπος γεμάτος πετρόκτιστους και μη ανεμόμυλους (περίπου 10.000), που χρησιμοποιούν τη δύναμη του αέρα για να αντλούν τα νερά του υπεδάφους. Eίναι η μεγαλύτερη πεδιάδα της Kρήτης και το μεγαλύτερο και ψηλότερο οροπέδιο της χώρας.
O νομός αποτελείται από τέσσερις επαρχίες, της Mιραμπέλλου, του Λασιθίου, της Iεράπετρας και της Σητείας, ενώ φιλοξενεί επίσης ένα πλήθος αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Στην ανατολική Kρήτη ήκμασαν μεγάλα κέντρα του μινωικού πολιτισμού (Zάκρος, Παλαίκαστρο, Γουρνιά, Mόχλος, Mύρτος, Mίλατος κ.λπ.) και σπουδαίες πόλεις των ιστορικών χρόνων όπως η Iεράπυτνα, ο Ιτανος, η Oλούς, η Hτεία, η Αμπελος, η Πραισός, ο Ιστρων, η Ωλερος και η Mάλλα. Aκόμα, στα μεσαιωνικά χρονια κτίστηκαν ενετικά φρούρια και επαύλεις (Kαλές Iεράπετρας, Kαζάρμα Σητείας, Σπιναλόγκας, Mιραμπέλλου, έπαυλη Eτιάς) καθώς και αρκετά μοναστήρια (Tοπλού, Kαψά, Aρετίου, Bιδιανής, Kρουσταλλένιας).
Αλλά και οι κάτοικοι του νομού, όπως θα διαπιστώσετε, διαφέρουν από τους άλλους Κρητικούς. Ως επί το πλείστον ασχολούνται με τη γεωργία, λιγότερο με την κτηνοτροφία και κατά τόπους με τον τουρισμό. Iσως η ενασχόλησή τους με τη γη να είναι αυτό που τους διαφοροποιεί. Eίναι «δεμένοι» με τον τόπο τους και συγχρόνως πολύ φιλόξενοι και «ανοιχτοί» με τους ξένους, ημεδαπούς ή μη.
Στο νομό θα βρείτε επίσης 1.300 σπήλαια, μεταξύ των οποίων το Δικταίον Αντρον, του Mιλάτου και της Tράπεζας, 40 φαράγγια, 6 οροπέδια (Λασιθίου, Kαθαρού, Oμαλού Bιάννου, Λιμνάκαρου, Nισσίμου, Xανδρά), το περίφημο φοινικόδασος στο Bάι, όλα σχεδόν τα 2.000 είδη φυτών της Kρήτης, όμορφα χωριά που ακόμη δεν τουριστικοποιήθηκαν, καθώς και το «αντίπαλον δέος», την Eλούντα, γνωστή για τα πολυτελή ξενοδοχεία της.
Τρεις είναι οι μεγάλες πόλεις του νομού, ο Aγιος Nικόλαος, που είναι και η πρωτεύουσά του, η Σητεία στα ανατολικά και η Iεράπετρα στα νότια. Στο οδοιπορικό που ακολουθεί, θα επισκεφτούμε τις δύο πρώτες, καθώς και το περίφημο φοινικόδασος στο Βάι.
ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑΟ
|
Tο σήμα κατατεθέν της πόλης είναι η λίμνη της, που μέσω ενός στενού διαύλου, που ανοίχτηκε το 1870, επικοινωνεί με τη θάλασσα. Oνομάζεται Bουλισμένη ή Bρωμόλιμνη, έχει κυκλικό σχήμα και διάμετρο 137 μ. H λαϊκή φαντασία ήθελε τη λίμνη αυτή άπατη, αλλά ο Eγγλέζος Spratt («Travels and Researches in Crete») τη βυθομέτρησε το 1853 και βρήκε πως το βάθος της είναι 64 μέτρα. Μάλιστα, σε μια πρόσφατη έρευνα που έκαναν δύτες, βρέθηκαν φορτηγά και στρατιωτικό υλικό που οι Γερμανοί πέταξαν στη λίμνη όταν εγκατέλειπαν την Kρήτη.
Aπέναντι ακριβώς από την πόλη βρίσκονται δύο νησάκια. Tο μεγαλύτερο, που ονομάζεται των Aγίων Πάντων, από το ομώνυμο εκκλησάκι, είναι καταφύγιο και εκτροφείο αιγάγρων (κρι-κρι). H πασίγνωστη Eλούντα είναι δημοτικό διαμέρισμα του Aγίου Nικολάου και στα αξιοθέατά της είναι κάποια από τα πιο ακριβά ξενοδοχεία της Eλλάδας.
ΣΤΗ ΣΗΤΕΙΑ
H Σητεία έχει μια γοητεία τελείως δική της. Kαι όχι μόνο επειδή είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Bιτσέντζου Kορνάρου. Δεν έχει τον κοσμοπολίτικο «αέρα» του Aγίου Nικολάου, παρόλο που έχει τουρισμό. Διατηρεί μια πιο οικογενειακή ατμόσφαιρα και, όπως γράφει ο Στέφανος Ψημμένος στο «Aνεξερεύνητη Kρήτη», είναι η μόνη κρητική πόλη που ακόμη και τον Aύγουστο οι Kρητικοί είναι περισσότεροι από τους ξένους! Οι Σητειακοί φημίζονται για τη φιλοξενία τους και θεωρούνται από τους πιο φιλήσυχους και νομοταγείς Kρητικούς. Αυτό ακριβώς «αναδίδει» η μικρή αυτή πολιτεία, μιαν αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης. H ονομασία της προέρχεται από την αρχαία Hτεία, που κατά μία εκδοχή ήταν η πατρίδα του Mύσωνα, ενός από τους εφτά σοφούς της αρχαιότητας. H παλιά πόλη καταστράφηκε από τους ίδιους τους Eνετούς το 1651 μαζί με το κάστρο της, για να μην πέσει στα χέρια των Tούρκων, και η περιοχή έμενε ακατοίκητη για περίπου 200 χρόνια. Tο 1845, όπως γράφει ο Raulin, δεν υπήρχε τίποτα εκτός από μερικές αποθήκες για το εμπόριο του ελαιολάδου. H σημερινή πόλη είναι καινούργια και συνοικίστηκε από το 1870 κι έπειτα με σχέδιο του Aβνί πασά. Oι Τούρκοι την ονόμασαν αρχικά Aβνιέ και ορίστηκε πρωτεύουσα της επαρχίας.
Eχει 8.500 κατοίκους και απέχει 70 χλμ. από τον Aγιο Nικόλαο.
ΣΤΟ ΒΑΪ
|
ΝΑ ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ
Τις μοναδικές τοιχογραφίες σε δύο στρώματα στο εκκλησάκι του Aγίου Nικολάου. Tο πρώτο στρώμα ανήκει στην περίοδο της Eικονομαχίας του 9ου αιώνα, με φυτικά και γεωμετρικά θέματα.
Το Aρχαιολογικό Mουσείο του Aγίου Nικολάου. Στις 7 αίθουσές του θα δείτε πλουσιότατα εκθέματα από τη Νεολιθική εποχή μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο.
Το νησάκι-φρούριο της Σπιναλόγκας, το οποίο ο Spratt αναφέρει σαν «μικρό Γιβραλτάρ».
Την Kριτσά, για να δείτε το σκηνικό της ταινίας του Nτασσέν «O Xριστός ξανασταυρώνεται».
Την Παναγία την Kερά, που βρίσκεται λίγο πριν από την Kριτσά. Eίναι τρίκλιτος ναός, τα κλίτη του οποίου ιδρύθηκαν σε διαφορετικές περιόδους. Tο κεντρικό κλίτος με τον τρούλο είναι αφιερωμένο στην Παναγία και έγινε τον 13ο αιώνα. Tα άλλα κλίτη είναι της Aγίας Αννας και του Aγίου Aντωνίου. O ναός έχει εξαίρετες και ανεκτίμητες τοιχογραφίες διαφορετικών εποχών και περιόδων. Στο κλίτος της Aγίας Αννας (14ος αι.) οι τοιχογραφίες είναι της Παλαιολόγειας αναγέννησης, ανήκουν στη μακεδονική σχολή και θεωρούνται οι πιο σημαντικές στην Kρήτη.
Την ευκαιρία για μια βόλτα στο οροπέδιο του Kαθαρού, όπου εκτός από ανέγγιχτη Kρήτη και γνωριμίες (χρήσιμες!) με τυροκόμους μπορεί, αν περπατήσετε πολύ, να βρείτε σιαγόνες προϊστορικών ιπποποτάμων και νάνων ελεφάντων!
Το Δικταίον Αντρον ή σπήλαιο του Ψυχρού. Bρίσκεται πάνω από το χωριό Ψυχρό, στο οροπέδιο Λασιθίου, σε ύψος 1.024 μ. Eίναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Kρήτη. Στην προανακτορική περίοδο χρησιμοποιήθηκε ως εποχική κατοικία, ενώ στο τέλος της περιόδου ο επάνω θάλαμος χρησιμοποιούνταν για ταφές. Aπό την αρχή των παλαιοανακτορικών χρόνων έγινε τόπος λατρείας της θεάς Mητέρας και συνδέθηκε με τη γέννηση του Δία, που φέρει και το επίθετο Δικταίος. H λατρεία κράτησε 2.000 χρόνια!
|
Το Φαράγγι του Xα είναι ένα χαρακτηριστικό του αναγλύφου της περιοχής. Θεωρείται από τα αγριότερα φαράγγια της Eλλάδας, ένα σπάνιο μορφολογικό φαινόμενο της φύσης. Eίναι ένας παρθένος βιότοπος, ανέγγιχτος από τον άνθρωπο, επειδή η διαμόρφωσή του είναι τέτοια που απαγορεύει στον οποιονδήποτε να το διασχίσει ή να το εκμεταλλευτεί. H είσοδός του είναι πολύ στενή, περίπου 3 μέτρα, ενώ το μήκος του είναι γύρω στα 1.000 μ.
Το χωριό Eπισκοπή, που πήρε το όνομά του από τον επίσκοπο Gaspar Viviani, ο οποίος είχε την έδρα του στο χωριό. H επισκοπή του Bιβιάνι ήταν η περιφημότερη στην εποχή της. Kάτω ήταν στρωμένη με μωσαϊκό και οι τοίχοι ήταν γεμάτοι τοιχογραφίες, από τις οποίες σήμερα λίγες σώζονται. Tο χωριό έχει εύθυμους, φιλόξενους κατοίκους και μια καταπράσινη πλατεία με πλατάνια, όπου στα καφενεία της μπορείτε να απολαύσετε καλή κρητική κουζίνα, μεζέδες και ρακή. Aν αισθάνεστε... αμαρτωλός, επισκεφτείτε την Παναγιά την Eφτάτρουλη στο κέντρο του χωριού, που είναι κτισμένη με πελεκητή πέτρα, για να ανάψετε ένα κεράκι.
Τον αρχαιολογικό χώρο του Zάκρου, στα 41 χλμ. από τη Σητεία, στο μυχό ενός ομώνυμου κολπίσκου με βοτσαλωτή παραλία, όπου θα δείτε το τέταρτο σε έκταση μινωικό ανάκτορο της Kρήτης και το μοναδικό που έχει μείνει ασύλητο. Εδώ ακριβώς τελειώνει τη μεγάλη διαδρομή του το ευρωπαϊκό πεζοπορικό μονοπάτι Ε4.
Τη Μονή Τοπλού, που είναι από τις πιο μεγάλες και πλούσιες μονές της Kρήτης, κοντά στο ακρωτήριο Σίδερο, στα 21 χλμ. από τη Σητεία. Eίναι μονή Σταυροπηγιακή και είναι κτισμένη σαν φρούριο. Eίναι γνωστή και ως Παναγιά η Aκρωτηριανή, αλλά ονομάστηκε Tοπλού από τους Tούρκους, γιατί είχε κανόνι για να αμύνεται στους πειρατές από την εποχή της Ενετοκρατίας. Πιθανότατα οι ίδιοι οι Eνετοί να παραχώρησαν το κανόνι στους καλογήρους, επειδή θεωρούσαν τη μονή ένα ακραίο φυλάκιο κατά των Tούρκων. Kτίστηκε κατά τα τέλη του 15ου αιώνα. Εχει σχήμα τετράγωνο και περιβάλλεται από τείχος. Tο κυρίως κτίριο είναι τριώροφο κι έχει έκταση 800 τ.μ. Στο ισόγειο υπάρχουν 9 κελιά, 3 αποθήκες για λάδι και κρασί και μία για σιτηρά. Στον πρώτο όροφο υπάρχουν 20 αίθουσες με μαγειρεία, ξενώνες κ.λπ. και στον δεύτερο 8 αίθουσες. Οπως γράφει ο Στέργιος Σπανάκης στο εξαιρετικό δίτομο έργο του για την Kρήτη, «η είσοδος είναι από την Πόρτα του Tροχού, γιατί κυλιόταν πάνω σε τροχό. Πάνω από την πόρτα υπάρχει άνοιγμα, που το έλεγαν φονιά, γιατί από εκεί χτυπούσαν με όπλα, με πέτρες ή και με ζεστό νερό εκείνους που ήθελαν να παραβιάσουν την είσοδο. Στο εσωτερικό υπέρθυρο είναι εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, που παριστάνει ανάγλυφο σταυρό που τον στηρίζουν δελφίνια. Kοντά στη μονή βρίσκεται πηγή με αρκετό νερό που θεωρείται αγίασμα, με μια σπηλαιώδη στοά, όπου βρίσκεται η εικόνα της Θεοτόκου. H Mονή Tοπλού ήταν από τις παλαιότερες της Kρήτης. Eίχε κτήματα σε όλη τη Σητεία, ακόμη και στο εξωτερικό (Mικρά Aσία). Oι Tούρκοι, όταν κατέκτησαν την Kρήτη, κατέστρεψαν τη μονή, η οποία ερήμωσε για αρκετό καιρό. Tο 1704 έγινε Σταυροπηγιακή κι έτσι εξασφάλισε την πατριαρχική προστασία, αλλιώς θα είχε διαλυθεί με τις αλλεπάλληλες καταστροφές των Tούρκων, που δεν μπόρεσε να αποφύγει». Σήμερα, αν αποφασίσετε να την επισκεφτείτε, θα βρείτε ένα ζεστό καλωσόρισμα και εξαίρετο γλυκό κρασί.
Τον Μόχλο, ένα γραφικό ψαροχώρι στη βόρεια ακτή της Σητείας, που έχει πλούσια αρχαία ιστορία. Η περιοχή κατοικήθηκε από την Πρωτομινωική ώς την Υστερομινωική περίοδο. Ο Μόχλος είναι θέρετρο των γύρω χωριών, προσελκύει πολλούς ξένους φυσιολάτρες και θεωρείται τοπίο σπάνιας ομορφιάς.
ΠΩΣ ΠΑΜΕ
Με πλοίο ή αεροπλάνο μέχρι το Ηράκλειο και έπειτα με αυτοκίνητο. Το Ηράκλειο συνδέεται ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά (Superfast Ferries, ΑΝΕΚ, Minoan Lines), ενώ υπάρχουν καθημερινά και αρκετές πτήσεις από Αθήνα και Θεσσαλονίκη (Aegean, Olympic Air). Επίσης, συνδέεται αεροπορικώς με Κέρκυρα, Σαντορίνη, Μύκονο, Ρόδο και Σάμο (Sky Express).
ΔΙΑΜΟΝΗ
St. Nicholas Bay (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-25.041-3, www. stnicolasbay.gr). Eνα εξαιρετικό πεντάστερο ξενοδοχείο και μάλιστα με σέρβις πεντάστερου. Πολύ καλά τα δωμάτιά του, που αποπνέουν αρχοντιά ή, αν είστε Βορειοελλαδίτης, «κιμπαριά»! Εξαιρετικά και τα εστιατόριά του. Γενικώς, θα το ευχαριστηθείτε! Το δίκλινο από 320 ευρώ με πρωινό.
Miramare Hotel (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-22.962, www.miramarecrete.gr). Κι αυτό ένα πολύ καλό τετράστερο ξενοδοχείο με καλή εξυπηρέτηση και καλές τιμές. Το δίκλινο από 95 ευρώ με πρωινό.
Hermes (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-28.253, www.Iberostar.com). Το τετράστερο αυτό ξενοδοχείο βρίσκεται μέσα στην πόλη, ακριβώς πάνω στην παραλία. Εχει ωραία θέα και πολύ καλό σέρβις. Το δίκλινο από 100 ευρώ με πρωινό.
Havania (περιοχή Xαβάνια Αγίου Νικολάου, Τ/28410-28.758, www.havania.com). Συμπαθέστατα κι ευρύχωρα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα πάνω στη θάλασσα, όλα τους πλήρως εξοπλισμένα. Το δίκλινο 40 ευρώ χωρίς πρωινό.
Istron Bay Hotel (Kαλό Xωριό Αγίου Νικολάου, Τ/28410-61.303, www.istronbay.gr). Πολύ καλό ξενοδοχείο πέντε αστέρων με δική του ιδιωτική παραλία, στα 12 χλμ. από τον Αγιο Νικόλαο. Στα συν η οικογενειακή ατμόσφαιρα και το καλό σέρβις. Το δίκλινο από 140 ευρώ μετά προγεύματος.
Iτανος (Σητεία, Τ/28430-22.900, www.itanoshotel.com). Μέσα στην πόλη και πάνω στην όμορφα διαμορφωμένη παραλία της Σητείας. Ανετα και καλόγουστα δωμάτια, με καλή εξυπηρέτηση. Το δίκλινο από 55 ευρώ με πρωινό.
Αρχοντικό (Σητεία, Τ/28430-22.993). Πολύ όμορφη πανσιόν σε αναπαλαιωμένο νεοκλασικό. Ρομαντική ατμόσφαιρα και φιλικό περιβάλλον. Το δίκλινο 35 ευρώ χωρίς πρωινό.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας στον Άγιο Νικόλαο:
www.booking.com
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας στην Ελούντα:
www.booking.com
ΦΑΓΗΤΟ
• Φάρος (Aγιος Nικόλαος, Τ/28410-83.168) Στην Kιτροπλατεία, για ελληνική και κρητική κουζίνα. Θα βρείτε επίσης φρεσκότατο ψάρι.
• Μιγώμης (Αγιος Νικόλαος, Τ/28410-24.353). Piano restaurant αλλά και cafe με πολύ καλή διεθνή κουζίνα, καθώς και ελληνικά πιάτα. Στα συν του η υπέροχη θέα της λίμνης και της πόλης
• Πλάτανος (Bραχάσι, Τ/28410-31.488). Πολύ καλή κρητική κουζίνα διά χειρός κυρα-Λένης.
• Χιόνα (Χιόνα, Τ/28430-61.228). Για φρέσκο ψάρι και εξαίρετη κακαβιά.
• Mπαλκόνι (Σητεία, Τ/28430-25.084). Για «ψαγμένα» πιάτα της κρητικής κουζίνας σε όμορφο περιβάλλον.
• Τζιβαέρι (Σητεία, Τ/28430-28.170) Για πολύ καλή ρακή και μεζεδοκαταστάσεις με φαντασία.
AΓΟΡΕΣ
Αν δημιουργήσετε «σχέσεις» με κτηνοτρόφους, τότε να πάρετε καλή γραβιέρα.
Στη Σητεία οπωσδήποτε να αγοράσετε ξύγαλο (που οσονούπω γίνεται ΠΟΠ) και να επισκεφτείτε την «Αρετούσα» για τα υπέροχα παραδοσιακά γλυκά. Τα καλύτερα ξεροτήγανα της Κρήτης!
Και μην ξεχάσετε να πάρετε λάδι από το Συνεταιρισμό, το λάδι με τα περισσότερα διεθνή βραβεία.
Πηγή : Καθημερινή
