Μια μικρή περιπέτεια αποδείχτηκε η κοινή πεζοπορία της 21ης Απριλίου 2024 του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, του Φυσιολατρικού Ορειβατικού Συλλόγου Σητείας και του Γεωπάρκου Σητείας από τη Χρυσοπηγή ως τις παρυφές του δυτικού Ορνού. Πιο απαιτητική απ’ το αναμενόμενο ανέβασε το επίπεδο δυσκολίας για μια ανομοιογενή ομάδα περίπου 40 περιπατητών. Όμως στο τέλος όλοι ένιωσαν την ικανοποίηση ότι τα κατάφεραν στα δύσκολα!
Προσωπικά πάντα με εξίταρε η Χρυσοπηγή, γνωστή στους ντόπιους ως Ρουκάκα, (όνομα όχι τούρκικο τελικά, καθώς ονομαζόταν έτσι ήδη από τη Βενετοκρατία και ως το 1955). Θυμάμαι πάντα τον παππού μου από την Σφάκα να λέει «Από παέ θα παίξω μια να πάω στη Ρουκάκα..» υποδηλώνοντας ότι είναι ένα μέρος κοντινό και πώς αλλιώς αφού βρίσκεται από την πίσω πλευρά των σητειακών βουνών και κάποτε η σύνδεση γινόταν μέσω των περασμάτων ανάμεσα στα βουνά. Λόγω αυτής της φυσικής εγγύτητας τα χωριά μας είχαν αναπτύξει ποικίλες εμπορικές και οικογενειακές σχέσεις. Τα τελευταία χρόνια όμως με τη διάνοιξη των αυτοκινητόδρομων είναι από τα πιο απομακρυσμένα χωριά της περιοχής. Η περιπλοκότητα της οδικής σύνδεσης είναι που κάνει και τη διάσχιση των πανάρχαιων μονοπατιών δύσκολη, καθώς πρέπει να ξεκινήσεις από ένα σημείο και να έρθει άλλος να σε πάρει από την απέναντι μεριά κάνοντας ολόκληρο κύκλο.
Ξεκινάμε λοιπόν λίγο πρωί-πρωί από την πλατεία της Χρυσοπηγής διασχίζοντας το όμορφο χωριό, που κατά την Τουρκοκρατία είχε πολλούς μουσουλμάνους κατοίκους –καθώς βρίσκεται σε εύφορη κοιλάδα με πολλά νερά. Περνάμε την παλιά κρήνη και την ξέχειλη μεγάλη στέρνα έξω απ’ το χωριό. Ανηφορίζουμε και τραβερσάρουμε ΒΑ την πλαγιά αρχικά σε χωματόδρομο, έπειτα σε μονοπάτι και γρήγορα απλά με ελεύθερη ανάβαση ανάμεσα σε πέτρες, σάρες και θάμνους, καθώς τα μονοπάτια έχουν σβήσει πια με τα χρόνια, τα ελεύθερα κατσίκια και την αχρηστία.
Όσο μας ταλαιπωρεί αυτή η ανηφόρα, άλλο τόσο «ανοίγει» την καταπληκτική της θέα: Πρώτα βλέπουμε το τοπίο γύρω απ’ το χωριό με χαρακτηριστικούς τους «άσπρουγες», χαμηλούς κάτασπρους λόφους διαφορετικούς από τους γειτονικούς τους. «Γύψος» λέει ο Βαγγέλης του Γεωπάρκου και μου εξηγεί πως δημιουργήθηκε. «Να κι ο Δρακόλακκος!» λέει ο κύριος Γιάννης και δείχνει ένα μεγάλο βούλισμα από κάτω, «μαζεύει νερό το χειμώνα»! «Είναι μια δολίνη, ένας χώνος, δηλαδή σπήλαιο του οποίου η οροφή κατέρρευσε εξαιτίας της διάβρωσης του νερού στο ασβεστολιθικό πέτρωμα» εξηγεί ο Βαγγέλης κι εγώ χαίρομαι που αλληλοσυμπληρώνονται έτσι οι γνώσεις της επιστήμης με την φαντασία της λαϊκής παράδοσης.
Πιο πάνω βλέπουμε όλο τον εύφορο κάμπο τον οποίο διασχίζει το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Στον χάρτη φαίνεται εντυπωσιακά η πεδινή δίοδος ανάμεσα στη Θρυπτή και τα σητειακά βουνά από το Καββούσι ως και τη Σητεία, αλλά και μια άλλη διέξοδος που οδηγεί νότια από το Σταυροχώρι προς Κουτσουρά και το νότιο κρητικό πέλαγος. Σημείο ελέγχου όλων των εμπορικών δρόμων κάποτε το μέρος. Ο κάμπος γεμάτος ελαιώνες (με πολύ καλής ποιότητας ελαιόλαδο), αλλά και κήπους με εσπεριδοειδή.
Στο μεταξύ σε μας η απουσία ευκρινούς μονοπατιού και η σχεδόν κάθετη ανηφόρα δημιουργεί γκρίνια. Φτάνουμε όμως κάποτε στου Πατσού κι έρχεται η πρώτη ικανοποίηση. Το μέρος είναι εντυπωσιακό, όχι μόνο για τα πηγάδια, αλλά και για τη θέα του τόσο στα νότια όσο και στα βόρεια. Πιο πολύ όμως εντυπωσιάζει ο ορεινός όγκος της Μεγάλης Μούρης των 1.179 μέτρων να δεσπόζει από πάνω μας. Εδώ θα ξεκουραστούμε, θα πιούμε τη ρακή, που μας κερνά ο αρχηγός, θα βγάλουμε και την ομαδική μας, όπου ο Φ.ΟΡ.Σ.Σ θα αναφωνήσει δυνατά την αντίθεσή του στα αιολικά πάρκα, ένα θέμα που απασχολεί έντονα την υπερφορτωμένη με ανεμογεννήτριες περιοχή της Σητείας.
Κι έπειτα θα πάρουμε πάλι τον δρόμο με στόχο να τραβερσάρουμε την πλαγιά της Πισκοπιανής (1.131), να περάσουμε από την «Λίμνη του Μαγιάτικου» (μισογκρεμισμένο σήμερα και ξερό παλιό πηγάδι) κι από κει να κατέβουμε από το μονοπάτι Μονοκαράς-Χρυσοπηγής στο Αμυγδαλοσέλι, γεγονός που αποδείχτηκε δύσκολο, καθώς τα ανεβοκατεβάσματα ανάμεσα στις κορφούλες κούρασαν πολύ την ομάδα και εξάντλησαν την υπομονή της. Έτσι βάλαμε μπρος μια επίπονη κάθετη κατεβασιά ως το χωριό, που καθόλου δε μας διασκέδασε. Τα καταφέραμε όλοι, με τον δικό του χρόνο ο καθένας κι αφιερώνω αυτό το κείμενο στην τελευταία ομάδα, που τερμάτισε με το χαμόγελο και την ικανοποίηση, που προσφέρει πάντα ένα δύσκολο κατόρθωμα! «Απάτητη βουνοκορφή.. δύσβατο μονοπάτι.. ήτανε η αγάπη σου... μα γω κατάφερα τη..!!!», έγραψε η Πόπη το βράδυ κάτω απ’ τις αναμνηστικές φωτογραφίες! Γιατί τελικά το κοντέρ μπορεί να έγραψε γύρω στα εννιά χιλιόμετρα μόνο, αλλά η υψομετρική διαφορά ήταν κοντά στα 700 μέτρα με ελεύθερη ανάβαση και κατάβαση!
Πίσω στο χωριό τώρα είχε στηθεί ένα μικρό τσιμπούσι από τους κατοίκους, που πήρανε πολύ πατριωτικά την επίσκεψή μας κι ειλικρινά δεν ξέρω πώς να τους ευχαριστήσουμε: Γιάννη Καλλιβρετάκη, Κωστή Μητσακάκη, Ελένη Τζοβενάκη, Μαρία Κοπάνου, και φυσικά, αρχηγέ μας, Γιάννη Καναβάκη, να είστε όλοι πάντα καλά, να αγαπάτε και να στηρίζετε τον τόπο σας! Όσο για τους τρεις φορείς που συμμετείχαν στην πορεία (ΟΡ.ΣΥ.Α.Ν – Φ.ΟΡ.Σ.Σ. – Γεωπάρκο Σητείας) ήταν νομίζω μόνο η αρχή μιας συνεργασίας, αφού όλους μας μάς ενώνει η κοινή αγάπη για τη φύση και τον τόπο μας!
