Γιώργος Αλεβίζος : Επανάστασις 1821 Ο φιλέλληνας Ρώσος Πρέσβυς Στρογγάνωφ

 

1821-2021: 200ΡΙΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ’21

Επανάστασις 1821  Ο φιλέλληνας Ρώσος Πρέσβυς Στρογγάνωφ

 

Γράφει:         Γιώργος Αλεβίζος

 

            Από την έναρξη της Επαναστάσεως, τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο 1821, στη ρωσική πρεσβεία της Κωνσταντινοπόλεως βρισκόταν ο κόμης Γρηγόριος Αλεξάνδροβιτς Στρογγάνωφ.

            Γεννήθηκε το 1770, παρακολούθησε όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά ζητήματα του τέλους του 18^ου αιώνα. Η οικογένειά του είχε παράσχει εξαιρετικούς άνδρες στη Ρωσία.

            Ο πρόγονός του Συμεών Στρογγάνωφ είχε κατακτήσει τη Σιβηρία. Ο Παύλος Στρογγάνωφ είχε λάβει μέρος το 1817 στους πολέμους της Ρωσίας κατά της Γαλλίας και της Τουρκίας. Ο ανηψιός του Αλέξανδρος Στρογγάνωφ ήταν τότε διοικητής της Νεάς Ρωσίας, της Βεσσαραβίας και μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας.

            Ο πρεσβευτής Στρογγάνωφ ήταν εκείνος που κατόρθωσε να μεταβάλει για την ευρωπαϊκή διπλωματία την ελληνική εξέγερση, από ‘αποστασία υπηκόων του σουλτάνου» σε «Επανάσταση των Ελλήνων». Δηλαδή ζήτημα άξιο της επεμβάσεως των Δυνάμεων.

            Από το 1815 με εμπνευστή τον Υπουργό Εξωτερικών της Αυστρίας και μετέπειτα Καγκελάριο Μέττερνιχ, τα ευρωπαϊκά ανακτοβούλια με αλλεπάλληλες διασκέψεις και συνεννοήσεις απέβλεπαν στην εξασφάλιση της ειρήνης της Ευρώπης.

            Κάθε επανάσταση, κάθε προσπάθεια του λαού να απολυτρωθεί από τους κατακτητές κυρίους του, εκρίνετο ως υποκίνηση της «Συμμορίας των Παρισίων», των δημοκρατικών στοιχείων της Ευρώπης, της Ναοπολεόντειας Γαλλικής Επαναστάσεως.

            Ο Μέττερνιχ είχε αναλάβει την αυστηρή εφαρμογή του βασικού όρου του πρωτοκόλλου της ιεράς Συμμαχίας: Η διοίκησις και το καθεστώς παντός κράτους πηγάζει εκ της ελευθέρας θελήσεως των ελέω Θεού ηγεμόνων. Κάθε λαϊκή εξέγερση – επανάσταση θα ήταν απόπειρα ανατροπής του διεθνούς καθεστώτος.

            Ο Καποδίστριας Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας εκ των στενών συνεργατών του τσάρου Αλεξάνδρου Α΄ απέναντι της ιδεολογίας του Μέττερνιχ υποστήριζε ότι:

-         Η εξουσία της Τουρκίας δεν ήταν νόμιμος.

-         Λαός χριστιανικός δεν ήτο δυνατόν να είναι υπήκοος άλλου μη χριστιανικού.

Κατόπιν πάλης διπλωματικών ανακοινώσεων και αντιλήψεων προήλθε η «Διακοίνωσις του Λάϋμπαχ» της 30^ης Απριλίου 1821 δια της οποίας η Επανάσταση απεδίδετο εις «μηχανορραφίαν εγκληματικήν», δηλαδή υποκινούμενη από τους δημοκρατικούς των Παρισίων.

            Η Διακοίνωση του Λάϋμπαχ, πολιτικός κεραυνός κατά της Επαναστάσεως υπεγράφη από Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία. Η Γαλλία αν και συνεφώνησε δεν υπέγραψε για να μη  διεγερθούν τα φιλελεύθερα στοιχεία των Παρισίων. Η Αγγλία, αν και δεν υπέγραψε για λόγους εσωτερικούς, την ικανοποίησε η απόφαση του Λάϋμπαχ, καθότι η Ρωσία δεν θα ανεμιγνύετο στο νέο ανατολικό ζήτημα.

            Ο Μέττερνιχ είχε θριαμβεύσει και έκαμε τον τσάρον Αλέξανδρον Α΄ να πιστεύει ότι ήταν δικός του θρίαμβος η επίτευξη ειρήνης. Της ειρήνης του κόσμου, την οποίαν ο τσάρος πίστευε ότι προάσπιζε.

            Όμως την 12^η Μαΐου ο Αλέξανδρος Α΄, κατά την αναχώρηση της αυτκρατορικής συνοδείας από το Λάϋμπαχ, έλαβε τις ειδήσεις των φρικαλέων σκηνών της Κωνσταντινουπόλεως.

            Ο Στρογγάνωφ, γνωρίζοντας καλά τον αυτοκράτορά του, έγραφε καλά και επιτηδείως τις εκθέσεις του.

-         Όλοι οι χριστιανοί υπήκοοι εκινδύνευαν από τον δια του φιρμανίου ιερόν πόλεμον των μουσουλμάνων.

-         Η ρωσική σημαία είχε καθυβρισθεί.

-         Η Επανάστασις και κυρίως η παραφορά της Πύλης ήταν αδύνατον να συγκρατηθούν. Η σύγκρουσις θα επέφερε γεγονότα σοβαρώτατα, τα οποία μοιραίως θα είχαν συνέπειες και επί των γειτονικών κρατών.

-         Η Ελληνική Επανάστασις επομένως, από ενοχλητικό επεισόδιο, ενεφανίζετο τώρα ως μέγα γεγονός. Από εκείνα που είναι προορισμένα να επιδράσουν επί της ευρωπαϊκής καταστάσεως.

            Ο Αλέξανδρος Α΄ συγκινήθηκε από την αναφορά του Στρογγάνωφ, από τον απαγχονισμό του μάρτυρα της θρησκείας Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄, από τους απαγχονισμούς της ΚΠόλεως. Οργίσθηκε από την περιφρόνηση της Πύλης προς τη σημαία του και τον αντιπρόσωπό του.

            Ο Καποδίστριας συνταξίδευε με τον Αυτοκράτορά του, τον Αλέξανδρο Α΄, ο οποίος μετά τις αναφορές του Στρογγάνωφ αποφάσισε να αλλάξει πολιτική απέναντι της Τουρκίας και απέναντι των συμμάχων της Διασκέψεως του Λάϋμπαχ.

            Ο Αλέξανδρος Α΄ ήταν γενναίος, μυστικοπαθής, ρομαντικός, με εγκέφαλο ευκόλως παρασυρρόμενο από τις παγιδεύσεις των πολιτικών. Ευρισκόμενος αλληλοδιαδόχως μεταξύ του Μέττερνιχ και του Καποδίστρια ήταν φυσικό να λαμβάνει αποφάσεις, να πολιτεύεται αντιφατικώς.

            Η θητεία του Στρογγάνωφ ως πρέσβεως στην Κωνσταντινούπολη, στην Πύλη υπήρξε πολλαπλά ευεργετική για τους Έλληνες υπηκόους.

-         Γενικώς υπήρξε προστάτης των Ελλήνων εν ονόματι της ομοδόξου θρησκείας.

-         Τοποτητηρής της εφαρμογής της Συνθήκης Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), με έμφαση στην προστασία της Ελληνικής ναυτιλίας.

-         Εχθρός της πολιτικής του Μέττερνιχ, κόντρα στα αποφασισθέντα στο Λάϋμπαχ, ο Στρογγάνωφ συνέχιζε την εκ παραδόσεως ρωσική φιλελληνική πολιτική.

-         Χωρίς τον Στρογγάνωφ ο Καποδίστριας θα ήταν αδύνατον να συνεχίσει την προστατευτική για την Ελληνική Επανάσταση πολιτική της Ρωσίας. Ο Στρογγάνωφ με τις από την ΚΠόλη καθημερινές με τα μελανότερα χρώματα, εκθέσεις, είχε δημιουργήσει κατάσταση διαρκούς έριδος. Όταν πήγαινε στην Πόλη τον εδέχονταν ως εχθρό, τον οποίο δεν μπορούσαν να τον κρεμάσουν.

-         Οι Τούρκοι τον θεωρούσαν ύποπτο για την πολιτική του, για τις σχέσεις του με τους Έλληνες, για την προσωπική περίθαλψη και φυγάδευση καταδιωκομένων ραγιάδων.

-         Το 1821 από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο (που μετατέθηκε) τα διαβήματα του Στρογγάνωφ προς την Πύλη ήταν καθημερινά. Τα παράπονα, οι αξιώσεις του, κάθε επίσκεψις του στην Πύλη άφηνε τον βεζύρη νευρικό.

-         Γνώριζαν οι Τούρκοι ότι ο Στρογγάνωφ παρείχε ρωσικά διαβατήρια σε Έλληνες της ΚΠόλεως, ότι η άρνησή του να ερευνήσουν οι τουρκικές αρχές τα αναχωρούντα ρωσικά πλοία, σκοπόν είχε τη φυγάδευση Ελλήνων.

-         Μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄ πρότεινε ο Στρογγάνωφ στους αντιπροσώπους της χριστιανικής Ευρώπης να ζητήσουν την αποστολήν πολεμικών πλοίων στην ΚΠόλη για την δική τους ασφάλεια.

-         Για να απαλλαγεί η Πύλη από στον Στρογγάνωφ ζήτησε τη μεσολάβηση του Μέττερνιχ. Πράξη αδιανόητη για τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄, που θεωρούσε τον Στρογγάνωφ με διπλωματική πείρα στις πρεσβείες Μαδρίτης, Στοκχόλμης, τον κατάλληλο άνθρωπό του σε εκείνη την κρίσιμη εποχή.

            Οι πράξεις φιλελληνισμού του Ρώσου Στρογγάνωφ χρειάζοναι σελίδες να ιστορηθούν. Η Ελληνική Πολιτεία τον έχει τιμήσει με ονοματοδοσία μικρής οδού ΣΤΡΟΓΚΟΝΩΦ, παράλληλης της Συγγρού, στη διασταύρωση με Καλλιρόης στην Αθήνα.

            Κατά την εκτίμησή μας, μόνο για τις ζωές που έσωσε, εδικαιούτο κάτι περισσότερο. Ήταν ΦΙΛΕΛΛΗΝ, όχι γιαλαντζί.

 

Γιώργος Αλεβίζος

Πηγή : SitiaFm 95.5