Ο κόσμος που επισκέφτηκε και θαύμασε τα εξαιρετικά έργα της έκθεσης ήταν πάρα πολύς, και αρκετοί άνθρωποι από το εξωτερικό που διαμένουν ή πραγματοποιούν διακοπές στην ευρύτερη περιοχή της Σητείας. Τα ερωτήματα τους ήταν πολλά, σχετικά με την ζωή, τον ρόλο διαχρονικά, τον καρπό και τα προϊόντα της ελιάς. Φάνηκαν δε ιδιαίτερα εντυπωσιασμένοι από τα υπέροχα εκθέματα, τόσο διαφορετικά μεταξύ τους και τόσο «ζωντανά», που ήταν λες και «μιλούσαν» εξιστορώντας γεγονότα της μακραίωνης ιστορίας της κρητικής γης, την ιστορία, τον πολιτισμό του τόπου.
Έτσι κι αλλιώς όπως αναφέρει ο δημιουργός της έκθεσης, «η ελιά, το πανάρχαιο αυτό δέντρο που ο χρονικός προσδιορισμός της ζωής της στη γη χάνεται στα βάθη της προϊστορικής εποχής, είναι από τους ελάχιστους έμβιους οργανισμούς, που, αν δεν υπάρχουν βίαιες ενέργειες ή εμπόδια στην ανάπτυξή της, μπορεί να ζει για πολλούς αιώνες και θεωρητικά να παραμένει αθάνατη».
Στην Κρήτη
Η συγκεκριμένη έκθεση του Μανόλη Τσαντάκη είναι σαφώς διαφορετική από προηγούμενες δουλειές του. Το θέμα είναι ιδιαίτερο, αφορά τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα, που, όπως τονίζει, για εκατοντάδες χρόνια, συζούσαν και μοιράζονταν τα ίδια ιερά χώματα με τους ανθρώπους της Κρήτης. Σήμερα βέβαια, όσα έχουν καταφέρει να επιβιώσουν, κινδυνεύουν με ολοκληρωτικό αφανισμό διότι ο άνθρωπος από συγκάτοικος και φίλος στράφηκε εναντίον τους κι άρχισε να τους στερεί με βίαια τρόπο πολλές φορές το ζωτικό τους περιβάλλον.
Τόσο μέσα από την συγκεκριμένη έκθεση, όσο και από το ομώνυμο βιβλίο που προηγήθηκε, ο Μανόλης Τσαντάκης εστιάζει στην μοναδικότητα αυτού του δέντρου και στην αναγκαιότητα έμπρακτης ανθρώπινης ένδειξης σεβασμού που πρέπει να τυγχάνει η ελιά. Πόσο δε όταν πρόκειται για υπεραιωνόβιες ελιές όπως στα Χανιά, στο Καβούσι, στην Ζάκρο ή την Τραπεζόντα της Σητείας, εκεί όπου γεννήθηκε ο Βιτσέντζος Κορνάρος…
Το «ταξίδι» του Μανόλη Τσαντάκη περιλαμβάνει όλη την Κρήτη και μέσα από τον φωτογραφικό φακό αποτυπώνει το εύρος της ομορφιάς του δέντρου μέσα από χρώματα και σχέδια εξωπραγματικά, που όμως είναι αληθινά. Επί μία δεκαετία εξάλλου όργωσε την Κρήτη, εντόπισε τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα, και τα φωτογράφισε περιμένοντας πολλές φορές για ώρες μέχρι το κατάλληλο φως να πλαισιώσει το κάθε δέντρο.
Το φως
«Το μυστικό της αθανασίας της ελιάς», πρόσθεσε, «είναι άγνωστο ακόμη, όμως κατά κάποιους ερευνητές κυριαρχικό ρόλο παίζει το άπλετο μεσογειακό φως. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η ελιά ήταν το πιο πολύτιμο δώρο στην χώρα του φωτός. Αυτό το φως το ζωοποιό, το απολλώνιο, το αρχέγονο προσπάθησα να αποτυπώσω με την κάμερα μου σε αυτή την σειρά των φωτογραφιών. Να συλλάβω τις φευγαλέες του ακτίνες ανάμεσα στα ασημοπράσινα φύλλα των ελιών και να το αποδώσω όσο πιο πιστά η ματιά και οι αισθήσεις μου το κατέγραψαν, έτσι όπως θα άξιζε στις υπερήφανες τούτες κυρίες με ελιοφώτιστο ένδυμα και ελιοστεφανωμένες ως νύφες, να θυμίζουν στον κόσμο και στις ερχόμενες γενιές ότι κάποτε υπήρξαν σε αυτή τη γη των Κρητών τα ιερά αυτά δέντρα και χάριζαν απλόχερα τα πολύτιμα δώρα τους στους ανθρώπους».
Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο, ωστόσο ήταν μοναδική εμπειρία. Οι ελιές και ιδιαίτερα οι υπεραιωνόβιες δεν είναι ένα συνηθισμένο θέμα που κάποιος καλλιτέχνης θα μπορούσε εύκολα να παρουσιάσει. Πιστεύω μάλιστα έπειτα από συζήτηση με επιμελητή εκθέσεων στην Αθήνα που ενδιαφέρθηκε για την δουλειά αυτή, πως είναι η πρώτη έκθεση που παρουσιάζεται σε παγκόσμιο επίπεδο με ενιαίο θέμα και με μοντέλα τις υπέροχες αρχέγονες ελιές».
Ένας από τους λόγους που τον ώθησαν σε αυτήν την προσπάθεια ήταν και η δυσκολία του να φωτογραφίσει σε όλη του την μεγαλοπρέπεια το δέντρο αυτό, που συνήθως έχει πλατιές φυλλωσιές που δεν επιτρέπουν την εύκολη πρόσβαση του φωτός.
«Έτσι άρχισε η ιστορία μου με τις ελιές. Ειδικά όταν έβλεπα υπεραιωνόβιες ελιές αναρωτιόμουν πόσες άραγε θα υπάρχουν στην Κρήτη. Ξεκίνησα λοιπόν ένα ταξίδι στην Κρήτη που διήρκησε περίπου δέκα χρόνια για να ανακαλύψω αυτές τις ελιές. Το ταξίδι θεωρητικά ολοκληρώθηκε, όμως η ανάγκη να τις ξαναδώ επανέρχεται διαρκώς. Έχω την αγωνία να τις δω ξανά, να δω αν είναι εκεί που τις άφησα ή αν έχουν γίνει -δυστυχώς συμβαίνει- κάποιες υπεραιωνόβιες ελιές της Κρήτης καυσόξυλα. Διότι το ζητούμενο είναι να αντιληφθούμε, ιδιοκτήτες κι αρμόδιοι φορείς ότι χρειάζεται να προστατευτεί αυτό το δέντρο».
Οι φωτογραφίες της συγκεκριμένης έκθεσης θα διατεθούν στον ΟΑΣ και στο Δήμο με την ελπίδα, όπως την εξέφρασε ο Μανόλης Τσαντάκης, να βρουν φιλόξενους και προσβάσιμους χώρους για να συνεχίσουν να μεταδίδουν έστω και οπτικά τα κρυπτογραφημένα μηνύματά τους.
ΜΑΡΙΖΑ ΨΑΡΑΚΗ
Πηγή : ανατολή
