Μόλις το 1900 ο Άγγλος αρχαιολόγος Έβανς έφερε σε φως τον κρητικό πολιτισμό με πολύχρονες ανασκαφικές εργασίες στην Κνωσό.Όμως την ύπαρξη αρχαίου οικισμού στο λόφο της Κνωσού είχε πρώτος επισημάνει ο Μίνως Καλοκαιρινός. Είχε κάνει πρόχειρη ανασκαφή με πλούσια ευρήματα.(…πέρασε όμως σε δεύτερη κατάταξη).
Το έργο των Καλοκαιρινού-Έβανς συνέχισαν σε άλλες περιοχές της Κρήτης, όπως Μάλλια, Αρχάνες, Γουρνιά, Μόχλος, Σητεία, Ίτανος, Ζάκρος, Φαστός, Αγ.Τριάδα, Μύρτος.
Ο Έβανς χώρισε την ιστορία της Κρήτης σε περιόδους με φάση το όνομα του μυθικού βασιλιά Μίνωα:α)Πρωτομινωική (3200-2100) β) Μεσομινωική (2100-1550) και γ)Υστερομινωική (1550-1200).
Όμως το 1958 το 8ο συνέδριο Προϊστορίας και Προϊστορίας του Αμβούργου δέχτηκε τη νέα ονοματολογία και χρονολόγηση του Έλληνα αρχαιολόγου Ν.Πλάτωνος:
Α)Προανακτορική (2600-1900) β)Παλαιοανακτορική (1900-1700) γ) Νεοανακτορική (1700-1450) και δ)Μετανακτορική (1450-1150).
Η περίοδος 1600-1500 είναι ο αιώνας της μεγάλης ακμής της Κρήτης. Που οφείλεται α)Στη γεωγραφική της θέση. Γέφυρα ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, ελέγχει το κέντρο της Μεσογείου (όπως και σήμερα). Β)Στο επιχειρηματικό πνεύμα και στο ναυτικό δαιμόνιο των κατοίκων της . Γ)Στην εξαγωγή αγροτικών προϊόντων (λάδι, σύκα, κρασί) ειδών μεταλλοτεχνίας (όπλα, κοσμήματα, οικιακά σκεύη) και αγγειοπλαστικής. Δ) Στις συνθήκες ασφάλειας που εξασφάλιζε η απρόσβλητη θέση της.
Βάση της οικονομίας των Κρητών ήταν η γεωργία,η βιοτεχνία,το εμπόριο και η ναυτιλία.Είναι χαρακτηριστικό ότι η ναυτική εξάπλωση των Κρητών, ξεπέρασε τις Στήλες του Ηρακλή (Γιβραλτάρ), δεν πήρε ποτέ πολεμικό χαρακτήρα.Γι’αυτό οι Κρήτες δεν οργάνωσαν πολεμικό στόλο.Ήταν έμποροι και όχι κατακτητές.
Με την ανάπτυξη του εμπορίου και τη συσσώρευση πλούτου η παλιά αριστοκρατία των γενών αντικαταστάθηκε από την πλουτοκρατική τάξη.
Το πολίτευμα κατά ένα μέρος ήταν θρησκευτικό.Έντονη είναι η ανάμνηση των σχέσεων του θείου με τον Μίνωα.Ο ηγεμόνας ήταν η κορυφή του ιερατείου.Κοντά του υπήρχε συμβούλιο ευγενών.Η ύπαρξη μεγάλων αμφιθεατρικών χώρων σε όλα τα ανάκτορα ίσως μαρτυρεί παρουσία λαϊκών συνελεύσεων.
Στην Μινωική Κρήτη ανεπτυγμένη ήταν η δεντρολατρεία.Ιερό δέντρο ήταν η ελιά.
Μετά τα όσα προαναφέραμε, οι γυναίκες στην Κρήτη κατείχαν μια εξαιρετική θέση, ώστε μερικοί ερευνητές να αναγνωρίζουν στο νησί κατάλοιπα μητριαρχίας. Συμμετείχαν σε εορτές, πανηγύρεις και αγωνίσματα σαν ίσες προς τον άνδρα.
Είναι οι πιο χειραφετημένες γυναίκες της αρχαιότητας.
Ακόμη και σήμερα μας εντυπωσιάζουν με την εξεζητημένη και περίτεχνη ενδυμασία τους «…με μακράς εσθητάς a volants με ποδίαν και με στενά περικόρμια που αφήνουν γυμνά μόνον τα στήθη τα οποία προβάλλονται εντόνως» ( Στυλιανός Αλεξίου, Μινωικός Πολιτισμός).
Σε μια τοιχογραφία των Ανακτόρων Κνωσού, (βρίσκεται στο Μουσείο Ηρακλείου) το μακιγιαζ μιας ιερείας, ήταν τόσο έντονο και η ενδυμασία της τόσο τολμηρή, που οι απλοϊκοί εργάτες των ανασκαφών την ονόμασαν «Παριζιάνα» κι έτσι είναι γνωστή σήμερα.Πιθανολογείται ότι πολλά δείγματα Κρητικής τέχνης είναι προϊόντα γυναικείας χειροτεχνίας.
Και οι ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΣΣΕΣ ήταν οι πιο χειραφετημένες γυναίκες των ιστορικών χρόνων.
Η ελευθερία τους ήταν απότοκος του στρατιωτικοδημοκρατικού χαρακτήρα της πόλης που απαιτούσε από τις γυναίκες την ανάλογη αγωγή και νοοτροπία, που εκφράζεται με την παροιμιώδη έκφραση «η ταν η επί τας» με την οποία ξεπροβόδιζαν τα παιδιά τους για τη μάχη.
Οι νεαρές Σπαρτιάτισσες γυμνάζονταν και σκληραγωγούνταν για να δώσουν γερά παιδιά στην πόλη τους.Ασκούνται στον δρόμο, στην πάλη, στον δίσκο, στο ακόντιο και μετέχουν σε ομαδικές ασκήσεις και αγωνίσματα.
Ενίοτε, στους δημόσιους χώρους χορεύουν γυμναί, διότι στους ιερούς χώρους η γυμνότης θεωρείτο ιερά.Αποστρέφονται την πολυτέλεια, δεν φοράνε κοσμήματα, ψιμύθια, αρώματα και τα ρούχα τους είναι απλά.Σχιστά στις άγαμες για την ελεύθερη κίνηση των μηρών.Κλειστά στις παντρεμένες.
Οι Σπαρτιάτισσες φημίζονταν για την ωραιότητα τους, την αγνότητα και την αυστηρότητα απέναντι στα παιδιά τους.Η ενασχόληση των αντρών με τα πολεμικά και η υποχρέωση τους να κοιμούνται ως τα 30 τους στις ενωμοτιές, αναγκαστικά όλες οι οικογενειακές υποθέσεις πέρασαν στα χέρια των γυναικών.Έτσι διαμορφώθηκε ένας αγέρωχος τύπος αντρογυναίκας, ικανός να διαφυλάξει και να μεταδώσει στα παιδιά της το περήφανο φρόνημα της Σπάρτης.
Εξ απαλών ονυχών κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει «κοκέτα» την Μινωίτισα και «αντρογυναίκα» τη Σπαρτιάτισσα.Βέβαια σταδιακά στους μεταγενέστερους χρόνους και λόγω των επικρατουσών συνθηκών αυτοί οι χαρακτηρισμοί διαφοροποιήθηκαν.
Ο επίλογος «…για τις γυναίκες ζούμε όλοι βρε παιδιά…» που μας τραγουδούσε ο τροβαδούρος Νίκος Γούναρης.
Γιώργος Αλεβίζος
Πηγή : Style 100fm
